Love, Responsibility, the Other: Some Ethical Aspects of Melanie Klein's Theory

Celem niniejszej pracy jest naświetlenie wybranych wątków psychoanalitycznej teorii Melanie Klein, ściśle związanych z problematyką typowo etyczną i aksjologiczną. Wybrane wątki dotyczą problematyki intersubiektywności, odpowiedzialności za Drugiego, rozpoznania dobra i zła oraz kształtowania się podmiotowości w ścisłym związku z powyższymi. Najpierw Autorka dokonuje analizy szczególnego dla Klein użycia kategorii obiektu. Austriacka teoretyczka nadała temu pojęciu szereg znaczeń (obiekt-pierś, obiekt miłości, alter ego i in) składających się na złożony fenomen Drugiego.Kolejną część pracy stanowi rekonstrukcja mechanizmów prowadzących do wyłonienia się u jednostki poczucia winy, odpowiedzialności za Innego i skłonności do zadośćuczynienia krzywd. Mechanizmy te są reprezentatywne dla organizacji rozwojowej określonej przez Klein jako pozycja depresyjna. Podstawą tej ostatniej jest przeżycie utraty ukochanego obiektu z powodu własnych destrukcyjnych dążeń wobec niego, budzące w jednostce poczucie troski o Drugiego, chęć odzyskania go i dbania o jego dobro. Autorka stara się wskazać powody, dla których dziecięcą pozycję depresyjną w ujęciu Klein da się traktować jako moment konstytuujący tożsamość w aspekcie ipséité (bycia sobą), zgodnie z rozróżnieniem wprowadzonym przez P. Ricoeura.W trzecim rozdziale Autorka przygląda się temu, w jaki sposób Melanie Klein posługuje się Freudowską teorią popędów życia i śmierci, włączając w model rozwojowy jednostki także kształtowanie się rudymentarnych mechanizmów odpowiedzialnych za rozpoznanie wartości. Uwikłane aksjologicznie okazują się same popędy, jak też reprezentujące je dążenia miłości, nienawiści i prymitywnej zawiści.Całość ma za zadanie ukazać Melanie Klein jako teoretyczkę proponującą implicite własne stanowisko filozoficzne, istotnie odmienne od propozycji Freuda. Klein wywodzi bowiem człowieczeństwo raczej z głębokiej uczuciowej więzi z Drugim, kształtującej się w nieświadomości jednostki od początku życia, niż z przemożnej siły lęku udaremniającego spełnienie zakazanych dążeń seksualnych.

In her thesis, the Author aims to eludicate selected aspects of the psychoanalytic theory of Melanie Klein. These theoretical aspects are intimately connected with typically ethical and axiological issues: intersubjectivity, responsibility for the Other, recognition of the good and evil, and the development of subjectivity in connection with the abovementioned. First, the Author analyses the use of the 'object' category in Klein's theory. This peculiar use consists of various meanings (such as breast-object, love object, or alter-ego) which contribute to a complex phenomenon of the Other.The second chapter provides a reconstruction of the mechanisms which lead to the emergence of feelings of guilt, responsibility for the Other and the desire for reparation. These mechanisms are specific to the developmental unit known as depressive position. It is based on the experience of loss of a loved object due to one's destructive tendencies towards it, which leads to the awakening of feelings of concern for the Other's good and the desire to repair and regain them. The Author aims to show how the Kleinian view on the infantile depressive position may be interpreted as the moment when human identity in its aspect of ipséité (selfhood), as distinguished by Paul Ricoeur, emerges.In the final chapter, the Author investigates how Melanie Klein has utilized Freud's theory of life and death drives, and thus incorporated rudimentary mechanisms of value recognition into her developmental model. The drives themselves, as well as their emotional representatives - love, hate, and primitive envy - turn out deeply connected with the sphere of values.The thesis as a whole shows that Melanie Klein has implicitly proposed her very own philosophical stance which differs fundamentally from the one presented by Freud. It is mainly because in Klein's proposal, the human condition is based upon a deep emotional bond with the Other which is shaped from the beginning of life, rather than upon an overpowering fear which prevents the individual from fulfillment of forbidden sexual desires.