The Stigma of Memory and Oblivion. 'Ascension' by Tadeusz Konwicki in the context of identity crises.

Praca ma na celu ukazanie mechanizmów, które doprowadziły do kryzysu antropologicznej samowiedzy na przykładzie powieści „Wniebowstąpienie” Tadeusza Konwickiego. Wykazuję, w jaki sposób pamięć stanowić może piętno odciskające się na ludzkiej osobowości, a także sygnalizuję możliwe przyczyny kryzysu tożsamości, który dotyka człowieka. W swojej pracy opisuję również sposoby przetrwania w czasach spełnionej Apokalipsy w powieściowym świecie dystopii Konwickiego oraz, korzystając z aparatu pojęciowego z pogranicza antropologii kultury, psychologii i filozofii, dostarczam nowej problematyki wcześniejszym próbom analiz. Perspektywa „doświadczeń pokoleniowych” (II wojny światowej i sytuacji społeczno-politycznej Polski Ludowej) jest oczywista i nie podlega dyskusji – stanowi niejako dominantę w namyśle nad spuścizną literacką, lecz nie jest przedmiotem moich obserwacji. Kwestie, które poruszam w niniejszej pracy opierają się na innych założeniach – refleksji nad wymienionymi wyżej kategoriami poza obszarem politycznym i historiozoficznym. Są one trwale złączone z problemami, które tu nakreślam – chodzi jednak o pewne przesunięcie akcentów. Ponadto przedstawiam w pracy sposób, w jaki twórczość Konwickiego mogłaby sytuować się między, niekiedy skrajnie różnymi, realizacjami literackimi traktującymi o problemach o podobnej proweniencji – Georgesa Pereca, Czesława Miłosza i Witolda Gombrowicza, co pomaga w ukazaniu uniwersalizacji kryzysowego doświadczenia, a samej pracy nadaje charakter kontekstowy.

The intention of my dissertation is to present, by using the example of Tadeusz Konwicki's 'Ascension', mechanisms that led to anthropological crisis of self-knowledge. I try to show, how can memory leave an imprint on human personality, as well as I want to signal possible causes of that human-related crisis. By analyzing Konwicki's fiction, I describe ways of survival during the Apocalypse which came true. Due to the fact that reaserches on Konwicki's works seem to exhausted, I try to expand the previous analyses using such concepts as culture anthropology, psychology, or philosophy. However the perspective of generational experiences (by which I mean the Second World War or the political and social situation in days of Polish People's Republic) is obvious when considering Konwicki's literary heritage, it is not the subject of my dissertation. Political and historiosophical questions are far from the area that I focused on. Furthermore, I show the ways which situate his works between many possible literary presantations that are similar to problems of Konwicki's fiction. Works of Georges Perec, Witold Gombrowicz and Czesław Miłosz seem to be situated in the same area, therefore the crisis of the experience I describe becomes more universal. Due to this reason, I believe that also my dissertation gains more contextual characteristic.