The imprisonment in criminal legislation in Poland in the 19th and 20th century.

Na początku w uwagach ogólnych postanowiłem ukazać początki kary pozbawienia wolności w czasach, gdy miała ona charakter incydentalny, czy wręcz niezauważalny, gdzie zdecydowanie górowała kara śmierci. Następnie ukazane zostaną poszczególne systemy penitencjarne, pojawiające się wraz z powstaniem kary pozbawienia wolności, oddziaływujące na postawę skazanych, których główne zadanie stanowiło przywrócenie ich do normalnego, czyli zgodnego z porządkiem prawnym funkcjonowania w społeczeństwie. W ramach przybliżenia poszczególnych rodzajów kary pozbawienia wolności w następujących po sobie rozdziałach przyjąłem jako podstawowe kryterium chronologiczne, bazujące na kolejno wydawanych ustawach. I tak w rozdziale II odnoszącym się do kary pozbawienia wolności w zaborze rosyjskim i Królestwie Polskim omówione zostaną poszczególne przepisy Kodeksu Karzącego Królestwa Polskiego, Kodeksu Kar Głównych i Poprawczych oraz Kodeksu Tagancewa. Rozdział III w swym założeniu ma scharakteryzować na podstawie przepisów Franciscany oraz Powszechnej Ustawy Karnej Austriackiej stosowanie kary pozbawienia wolności na terenie zaboru austriackiego, wraz z krótkim scharakteryzowaniem poszczególnych spraw sądowych toczących się na terenie Wolnego Miasta Krakowa. Przedmiot rozdziału IV opiera się na przybliżeniu Kodeksu Karnego Pruskiego oraz Kodeksu Karnego Rzeszy Niemieckiej, a także uwzględnieniu regulacji określonych w Pruskiej Ordynacji Kryminalnej określającej sposób wykonania kary pozbawienia wolności. Generalnie należy uznać, że wykonanie kary pozbawienia wolności w wskazane rozdziale III oraz IV zdefiniowano nie w kodeksach odnoszących się do prawa karnego materialnego, lecz w ramach procedury karnej. Rozdział V zawiera opis zredukowanej ilości kar pozbawienia wolności w Kodeksie Makarewicza, a więc pierwszej regulacji prawa karnego na ziemiach polskich po odzyskaniu niepodległości. Na uwagę zasługuje ponadto fakt, że sposób wykonywania tej kary został opisany w oddzielnych Rozporządzeniach z 1928 r. oraz 1931 r., co stanowiło sygnał do powstania oddzielnej całościowej regulacji, określającej wyłącznie sposób wykonywania tej kary i oddziaływania na przestępców. Istota rozdziału VI opiera się na scharakteryzowaniu Kodeksu Karnego z 1969 r. wprowadzającego karę 25 lat pozbawienia wolności, oraz unifikującego karę pozbawienia wolności i aresztu, a także na wskazaniu najważniejszych założeń Kodeksu Karnego Wykonawczego z 1969 r., regulującego sposób wykonania kary pozbawienia wolności, zastępującego funkcjonujące wcześniej rozporządzenia. Struktura powyższych rozdziałów jest oparta na dwóch zasadniczych zagadnieniach, a mianowicie po pierwsze na wskazaniu granic danego rodzaju kary pozbawienia wolności, możliwości jej wymierzenia w miejsce innej kary, choćby poprzez zamianę, czy po drugie wreszcie odnosi się ona do opisania sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności, czyli obowiązku pracy więźniów, określonemu ich wychowaniu, czy nauce, a także możliwości odbywania przez nich kultu religijnego. Rozdział VII stanowi pewnego rodzaju syntezę analizy poszczególnych przepisów, ze wskazaniem podobieństw oraz zachodzących różnic pomiędzy poszczególnymi rodzajami kary pozbawienia wolności.Dobór wykorzystanej literatury ma za zadanie przede wszystkim ułatwić czytelnikowi zrozumienie podejścia do kary pozbawienia wolności w poszczególnym okresie historycznym. Znajdują się tam zarówno opracowania odnoszące się stricte do prawa karnego w danym okresie, jak np. podręcznik akademicki autorstwa profesora K. Buchały pod tytułem „Prawo karne materialne”, charakteryzujący w przeważającej części Kodeks Karny z 1969 r., jak i książki mające charakter generalny, pokazujące przekrojowo dane instytucje, jak chociażby podręcznik autorstwa profesor K. Sójki – Zielińskiej pod tytułem „Historia prawa”. W poniższych rozważaniach nie zabrakło również źródeł w swych założeniach odnoszących się w zasadzie wyłącznie do prawa karnego wykonawczego.

At first I decided to present imprisonment, when it was on second place or in the background of death penalty. In the first chapter I showed penitentiary systems, their andvantages and disadvantages and its influence on the behaviour of prisoners. The second chapter refers to the imprisonment in Penal Codes from 1818,1845 and 1903 in Poland under Russian occupation. In the third chapter I presented the imprisonment in Penal Codes from 1803 and 1852 in Poland under Austrian occupation and short cases connected with this rules. The aim of the fourth chapter is show the Penal Codes from 1851 and 1871 in Poland under German occupation, and also Criminal Procedure in order to present the execution of a term of imprisonment. The fifth chapter refers to the first Polish Penal Code after regain independence, and also ordinances from 1928 and 1931, which were the preview to create general regulation, which would included all rules of execution of a term of imprisonment. The sixth chapter presents us Polish Penal Code from 1969, which implemented the penalty of 25 years behind bars, Futhermore I described first antoher Polish Penal Code from 1969, which refers to the execution of a term of imprisonment, especially rights and duties of prisoners. The aim of seventh chapter is to present similarities and differences between kinds of prisonments. Books, which I chose are diverse. One of them like book, which was written by Kazimierz Buchała refers only to the Polish Penal Code from 1969 and its structure. Another refers to the execution of a term of imprisonment. To sum up I think, that subject of my work can be a good source, which allows reader to know the beginnins of the imprisonment on Polish Grounds under occupation and after regain independence.