The state, the individual good, and the common good in selected liberal and Christian doctrines

Wiele liberalnych koncepcji ładu społecznego opowiada się za „neutralnością” państwa wobec różnych koncepcji dobra, które są przedmiotem dążenia wolnych osób. Państwo, w myśl doktryny neutralności, nie może opowiadać się za żadną koncepcją dobra; swoim działaniem wspierać lub utrudniać realizację jednych koncepcji dobra w stopniu większym, niż innych. Zasada neutralności jest formą ograniczenia rządu i może ona być uzasadniona ograniczeniami natury poznawczej: władze państwowe nie są w stanie rozpoznać pełni dobra poszczególnych osób i całego społeczeństwa; pełni ona również rolę ochrony społeczeństwa przed tyranią władz państwowych, które mogą narzucać fałszywą koncepcję dobra wspólnego, tak jak miało to miejsce w państwach totalitarnych. Doktryna neutralności może być również uzasadniona względami natury etycznej związanymi z koncepcją dobrego życia: nawet gdyby państwo było w stanie w pełni rozpoznać dobro społeczeństwa i poszczególnych osób, powinno się wstrzymać przed jego narzucaniem. Człowiek ma bowiem prawo błądzić, gdyż tylko życie kierowane „od wewnątrz”, suwerennymi wyborami jednostki, może być dobre. W rozdziale 1 przedstawiono pojęcie neutralności państwa wobec koncepcji dobra. Inny sposób uzasadnienia konieczności neutralności państwa to powołanie się na pluralizm wartości. Jest to pogląd, który uznaje, że istnieje wiele „najwyższych dóbr”, które mogą być przedmiotem dążenia wolnych osób i dobra te są wzajemnie niewspółmierne, tzn. nie poddają się porównaniu według odgórnego, oceniającego kryterium bycia lepszym lub gorszym. Wnioskiem z pluralizmu wartości jest odrzucenie „racjonalnego wyboru” jako ideału liberalnego i opowiedzenie się za liberalizmem politycznym, w którym spory mogą być rozstrzygane jedynie na drodze politycznego kompromisu, a państwo pełni rolę arbitra. Rozdział 2 omawia koncepcje I. Berlina oraz J. Graya. Niektórzy liberałowie przyznają szczególną rolę swoistym cnotom liberalnym (rozdział 3). Pogląd taki może ograniczać się do twierdzenia, że cnoty obywatelskie (polityczne i społeczne) są niezbędne do utrzymania liberalnego ładu. W wersji mocniejszej uznaje się wyższość liberalnego sposobu życia, którego istotą jest swoista internalizacja konfliktu wartości i w konsekwencji „autonomia”, tj. zdolność do „wartościowego wyboru” opartego na dystansowaniu się do własnych silnych i konstytutywnych powiązań i lojalności. Rozdział 3 poświęcony jest omówieniu roli cnót w liberalizmie, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji S. Macedo.Czy postulat neutralności państwa i fakt pluralizmu wartości dają się pogodzić z istnieniem prawdy absolutnej, która jest istotnym elementem tradycji chrześcijańskiej? Nowa koncepcja dobra wspólnego musi brać pod uwagę pluralizm wolnych osób, które mają różne dążenia, co nie pozwala na materialne określenie dobra wspólnego. Dobro wspólne w tej koncepcji ma charakter formalny i opiera się na wzajemnym współdziałaniu cnót obywateli oraz starannie zaprojektowanych instytucji, zorientowanych na wspieranie działań wolnych osób i samorzutne, a nie zaplanowane, kształtowanie się ładu społecznego. Rozdział 4 omawia pojęcie prawdy chrześcijańskiej oraz przedstawie koncepcję dobra wspólnego M. Novaka.

Many liberal doctrines of political and social order embrace the notion of neutrality of the state with respect to different conceptions of the good pursued by free individuals. The state, in accordance with the doctrine of neutrality, can not embrace any conception of the good, nor take any actions which help or hinder the achievement of some conception of the good rather than others. Chapter 1 describes the concept of the state neutrality with respect to conceptions of the good.Another way to justify the need for neutrality of the state is through the notion of the pluralism of values. In this view, there are many "highest goods", which may be pursued by free individuals and they are incommensurable, ie, cannot be hierarchized. The conclusion from the plurality of values is the rejection of the "rational choice" as the liberal ideal and the embracement of the political liberalism, in which conflicts are resolved through political compromise, with the state acting as an arbitrator. Chapter 2 discusses the views of I. Berlin and J. Gray on value pluralism.Some liberals acknowledge the vital role of “liberal virtues”. Such a view may be limited to the claim that civic virtues (political and social) are necessary to maintain the liberal order. In its stronger version, this doctrine claims the superiority of the liberal way of life, understood as an “internalization” of the value pluralism leading to the virtue of “autonomous choice”, based on “distancing oneself from one’s strong commitments”. Chapter 3 discusses the role of the virtues in liberalism, with particular emphasis on the doctrine of S. Macedo.Can neutrality of the state and value pluralism be reconciled with the Christian concept of absolute truth? The answer is a new concept of the common good which must take into account the plurality pursuits of free individuals. Such a concept does not allow the common good to be determined as a concrete material good. Rather, the common good is formal in nature and is based on the cooperation of the virtues of citizens, and carefully designed institutions aimed at supporting the pursuits of free individuals, and a spontaneous, not planned, emergence of the social order. Chapter 4 discusses the concept of Christian truth, and the common good according to M. Novak.