The model of traditional folk culture to everyday religion of Tarnawa Górna's citizens

W badanym terenie poszukiwałem teoretycznie przewidywanego spięcia między dwoma modelami świata: 1) tradycyjnym, systemowym, religijnym, w którym zmieścić można typową polską kulturę ludową znaną z etnograficznej literatury, a 2) postępowym, autonomizacyjnym, sekularyzacyjnym. Skupiałem się nie tylko na relacjach werbalnych, ale i na komunikatach pozasłownych, tworzących z rzeczywistości spójny system. W związku z interesującym mnie aspektem, a mianowicie systemową nierozerwalnością, bądź przeciwnie - autonomicznością poszczególnych sfer kultury skupiłem się na codzienności, która do wydzielonych sfer sakralnych nie należy. Interesowało mnie, czy wspomniany już tradycyjny model ma w badanej wsi kontynuacje, substytuty, a jeśli tak, to na czym one polegają. Przeprowadzone obserwacje, rozmowy i analizy kultury mieszkańców Tarnawy Górnej skłoniły mnie do sformułowania następujących wniosków: Współcześnie mamy do czynienia z wyjęciem poszczególnych znaków - "leksykonu" ludowej religijności ze struktury- "gramatyki", spajającej poszczególne "morfemy" w spójną opowieść. Oba te komponenty nie znikają w całości, ale są od siebie oderwane. Znaków religijnych jest bardzo dużo, ale w przeciwieństwie do modelu tradycyjnej kultury ludowej, nie są wpisane w znaczący system, porozrzucane są po różnych obszarach życia, zarówno w czasie, jak i w przestrzeni losowo, albo wg upodobań estetyczno- funkcjonalnych (Pismo Święte między książkami dla dzieci, obrazy święte razem z pejzażami i zdjęciami rodzinnymi, nie na właściwej sobie ścianie, ale "gdzie pasuje", brak właściwego stałego miejsca dla "ołtarzyka", albo jego brak, wianki na głowach mężatek, brak nakryć głowy, itd...). Są jak słowa i litery wycięte z książki i porozrzucane chaotycznie na stole. Słowa takie mają swe znaczenie autonomiczne, ale w relacji do innych słów ich dawny sens przestaje być czytelny, a więc i interesujący dla tych, co nie znają książki sprzed pocięcia na kawałki. W porządek opowieści zajętej dawniej przez deklarowaną religię wpisują się zaś często inne immanentne sprawy, jak choćby telewizor stawiany w kilku przypadkach tam, gdzie dawniej postawionoby ołtarzyk (po przekątnej w stosunku do pieca, w miejscu skupiającym uwagę).

In the study area I was looking theoretically predicted clash between two models of the universe: 1) culture known from the ethnographic literature, and 2) progressive, autonomismic, secularismic. I focused not only on verbal relations, but also on non-verbal messages, forming a coherent system of reality.In connection with the interesting me aspect, namely a system indissolubility, or the opposite - autonomy of individual spheres of culture, I focused on everyday life, which does not belong to separated religious spheres. I was interested in whether the traditional model has continuations or substitutes in studied village, and if so, what they are. These observations, interviews and analysis of the culture of the 'Tarnawa Górna's inhabitants, led me to formulate the following conclusions: Today we are faced with detachment individual characters - "lexicon" of popular religiosity of structuring- "grammar" organizing the various "morphemes" into a coherent story. Both of these components do not disappear entirely, but they are detached from each other. Structural altar takes place, eg. TV, images świętych- photos, etc ... religious signs exist frequently, but in contrast to the model of traditional folk culture, are not included in a meaningful system, are scattered over various areas of life, both in time as well as in space, randomly, or by aesthetical and functional liking(Holy Bible between books for children, sacred paintings with landscapes and family photos, placed according to preference, and not on its inherent wall, lack of proper permanent place for "altar", or lack thereof, wreaths on the heads of married women, no headgear, etc ...). They are like words and letters cut out of the book and chaotically scattered on a table. Words have their autonomous meaning, but in relation to other words their primary ceases to be readable and interesting for those who are not familiar with the book before cut it into pieces. Worldly matters inherent in the structure of the story, which was previously filled by signs of declared religion. (TV faced where formerly erected an altar - diagonally in relation to the furnace, the site of focusing attention)