Who am I if my grandmother was a Jew? Connection between a discovery of ancestry and an individual’s identity.

Zgodnie ze statystykami (Narodowym Spisem Powszechnym Ludności i Mieszkań 2011), przynależność do społeczności żydowskiej (w tym podwójną polską i żydowską) w 2011 roku zadeklarowało ok. 8 tys. osób. Nie jest to wartość całkowita, bowiem zawirowania historii XX wieku powodują, że oszacowanie liczby osób pochodzenia żydowskiego w Polsce to zadanie niezwykle trudne. Historie Żydów polskich pierwszego i drugiego pokolenia po Holokauście pełne są tajemnic oraz ukrywania prawdy o swojej przeszłości. Transformacja 1989 roku pozwoliła na powrót do korzeni, poinformowanie potomków o przeszłości, a niejednokrotnie, poznanie historii wbrew woli rodziny. Odkrycie pochodzenia żydowskiego, bez względu na okoliczności zmusza do zadania pytań o własną tożsamość, nawet, jeśli nie sposób uzyskać na nie odpowiedzi. Pytań tym trudniejszych, że dotyczących, w specyfice polskiej, odmiennej religii. Problem badawczy, który był eksplorowany w niniejszej pracy to: czy istnieje, a jeśli tak to jaki, związek pomiędzy tożsamością, a odkryciem pochodzenia żydowskiego w okresie dojrzewania i dorosłości? Praca magisterska oparta jest o badania własne – 20 wywiadów narracyjnych, przeprowadzonych metodą biograficzną według Fritza Schűtze. Rozmówcami były osoby, które w trakcie życia odkryły korzenie żydowskie oraz nie wychowywały się w tej kulturze i tradycji. Badani z drugiego oraz trzeciego pokolenia Żydów w Polsce po Holokauście mieli odmienne historie, różne podejście do poznanych faktów, ale te same dylematy. Część z nich doświadczyła osobiście lub obserwowała wydarzenia 1968 roku, inni obecnie biorą udział w budowaniu wspólnotowości żydowskiej w nowej rzeczywistości. Jednak wszyscy musieli skonfrontować wizję siebie z wiedzą o pochodzeniu. Dokonali, bądź ciągle dokonują wyboru w tych kwestiach. Praca to próba odpowiedzi na pytanie o sposoby kształtowania własnej tożsamości w kontekście odkrycia pochodzenia żydowskiego.Praca składa się z 6 rozdziałów. Rozdział I to krótkie, teoretyczne rozważanie o pojęciu tożsamości, które stanowi tło dla całości. Eksplorowane jest przede wszystkim pojęcie tożsamości osobistej oraz zbiorowej na gruncie teorii socjologicznych. Obszerniejszy rozdział II również jest teoretycznym – przedstawia historię Żydów w Polsce w XX wieku i wynikające z tego definicyjne zawiłości pojęcia Żyd. W drugiej części rozdziału przedstawiony jest stan badań na temat tożsamości żydowskiej w Polsce, w podziale na cztery obszary badawcze: Holocaust, Marzec 1968, migracje żydowskie i związane z tym opcje tożsamościowe, badania tożsamości żydowskiej po 1989 roku.W metodologicznym rozdziale III charakteryzowana jest wybrana metoda badawcza, przedstawione problemy, pytania badawcze, operacjonalizacja pojęć, jak również sposób doboru i charakterystyka próby badawczej. Zawarta jest w nim także jakościowa ocena zebranego materiału, na podstawie kryteriów Schűtze. Rozdziały IV-VI to analiza przeprowadzonych wywiadów i zebranego w ich trakcie materiału. Podział na rozdziały analityczne wynika z wyłonionego podziału respondentów na 3 kategorie, zgodnie ze sposobem poznania prawdy o swoim pochodzeniu. Każdy charakteryzuje jedną grupę: rozdział IV – typ poznania rodzinnego; rozdział V – typ poznania wymuszonego; rozdział VI – typ poznania zaprzeczonego. Całość pracy podsumowana jest zakończeniem połączonym z przedstawieniem wniosków.Z analizy materiału badawczego wynika, że istnieje związek pomiędzy kształtowaniem tożsamości oraz biograficznym faktem odkrycia korzeni żydowskich. Charakter tego wpływu w dużym stopniu zależny jest od tego, w jaki sposób dana osoba dowiedziała się o pochodzeniu.

According to the statistics (2011 National Population and Housing Census) affiliation to the Jewish community (including double affiliation – Polish and Jewish) was declared by 8 thousand people. On account of history of XX century it is not a total amount. It is very difficult to estimate the total number of people with Jewish ancestry in Poland. The stories of Jews from the first and the second generation after Holocaust are full of secrets and concealing of truth about the past. Due to 1989’s Transformation many people could inform descendants about their origins, get back to the roots and knowing family’s history. Regardless of the circumstances, discovery of ancestry forces to pose a questions about individual’s identity. Even if there was no answers. The research problem, which is explored in this paper reads: Does it exist, and if it does – what it is, connection between an identity and a discovery of Jewish ancestry in period of puberty and adulthood? Thesis is based on own research – 20 narrative interviews were carried out according to the biographical method of Fritz Schűtze. Interlocutors were people, who discovered their Jewish roots, despite the fact, that they was not raised in this culture and tradition. Respondents from the first and the second generation after Holocaust had different stories and point of view, but the same dilemmas. Part of them experienced occurrences of March 1968, others builds a Jewish communality in new reality. All of them were forced to confront a vision of themselves with knowledge about the origin. This paper is about searching answers about ways of shaping identity in the context of the discovery of Jewish origin.The thesis consists of 6 chapters. Chapter I is a brief theoretical consideration of the concept of identity. It discusses the concept of individual and collective identity on the basis of sociological theories. The second chapter, also theoretical, introduces the state of research on Jewish identity in Poland, divided into four fields: Holocaust, March of 1968, Jewish migrations and Jewish identities after 1989.Third chapter is methodological. It introduces research method, problems and questions, operationalization of concepts, characteristics and selection of trial. It also contains of a qualitative evaluation of the collected material, based on criteria’s from Schűtze’s method. Chapters from IV to VI contain analysis based on conducted interviews and collected material. The division into analytical chapters is a result of the division of the respondents into 3 categories, according to the way of learning the truth about their origins. Each category has one: chapter IV - family learning, chapter V – forced learning, chapter VI – denied learning. The whole paper is summarized in the end, connected with the presentation of proposals.According to the analysis of research material there is connection between formation of identity and biographical fact of discovering Jewish roots. The nature of this impact depends on the way of founding the truth about an ancestry.