Intensity and determinants of penal populism of Jagiellonian University law students

W niniejszej pracy poruszono zagadnienie populizmu penalnego w aspekcie społecznym i politycznym. W części empirycznej skupiono się przede wszystkim na penalnym populizmie rozumianym jako zespół społecznych przekonań. Podjęto także próbę odpowiedzi na pytanie, co może kształtować przekonania o charakterze populistycznym.Przebadano 1078 studentów prawa WPiA UJ, wykorzystując specjalnie do tego stworzony przez grupę seminarzystów dr hab., prof. UJ Janiny Czapskiej, kwestionariusz „Prawo Karne oczami studentów prawa”. Uznano, iż z uwagi na szczególne zainteresowania i wiedzę w zakresie prawa karnego oraz polityki kryminalnej, studenci mogą przejawiać mniejszą skłonność do przekonań charakterystycznych dla populizmu penalnego.Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że większość studentów nie przejawia przekonań o charakterze populistycznym. Z mniejszym nasileniem penalnego populizmu istotnie wiązały się następujące czynniki: wyższy rok studiów, znajomość konkretnych przedmiotów z zakresu nauk penalnych, niższy poziom odczuwanego strachu przed przestępczością, większe zaufanie do władz oraz czerpanie wiedzy o przestępczości z rzetelnych, naukowych źródeł.Analizy empiryczne uzupełniono o teoretyczne refleksje nad politycznym aspektem penalnego populizmu. Rozważono najbardziej reprezentatywne przykłady nowelizacji prawa karnego o charakterze populistycznym, przedstawiając mechanizmy populistycznego tworzenia prawa. Pracę kończą wnioski dotyczące możliwych konsekwencji ulegania populizmowi przez ustawodawcę oraz propozycje „walki” z tym groźnym dla demokracji zjawiskiem.

In this paper authors raised the phenomenon of penal populism in its social and political aspects. The empirical part is focused on penal populism as a complex of social beliefs. There is also an attempt to answer the question, what are the causes of populist beliefs.For that purpose 1078 law students of Jagiellonian University Law and Administration Faculty were examined using specifically designed questionnaire prepared by seminarians of dr hab., prof. UJ Janina Czapska. It was assumed that because of their interest and knowledge within the range of criminal law and criminal policy, they are more immune to populist beliefs. The results obtained allow to ascertain that most of the students do not express convictions peculiar to penal populism. Lower intensity of penal populism is influenced by following factors: higher year of studies, knowledge in range of concrete disciplines of penal sciences, lower level of fear of crime, higher confidence for the authorities and using reliable, scientific sources of knowledge about crime.Empirical analysis was followed by a theoretical consideration on the political aspect of penal populism. For that purpose the most characteristic examples of populist amendments in criminal law were examined presenting populist mechanisms in legislative process. The paper finishes with conclusions regarding possible consequences of succumbing to penal populism by the legislator and some recommendations to “fight” this harmful for democracy phenomenon.