Existential view of positive ageing. Life satisfaction, attitudes toward death and religiousness.

Głównym celem niniejszej pracy jest odnalezienie egzystencjalnych korelatów satysfakcji życiowej, jako jednego z ważniejszych wyznaczników pozytywnego starzenia się. Postanowiono sprawdzić jakie zależności występują pomiędzy trzema zmiennymi – satysfakcją z życia, postawą wobec śmierci i orientacją religijnych w okresie późnej dorosłości. W badaniu wzięło udział 121 osób (92 kobiety i 29 mężczyzn) w wieku od 60 do 90 roku życia. Część badanych była słuchaczami Uniwersytetu Trzeciego Wieku na Uniwersytecie Jagiellońskim, uczestnikami zajęć w Nowohuckim Centrum Kultury, Ośrodku Kultury Kraków-Nowa Huta, Domu Kultury Bieżanów Nowy lub należała do Fundacji Ukryte Skrzydła. Do innych trafiono dzięki osobom zaprzyjaźnionym i ich dziadkom. Osoby badane wypełniały zestaw kwestionariuszy składający się z: SWLS Dienera i in., DAP-R Wonga, Rekera i Gesser oraz skali „Twoja Religijność” Sochy.Na podstawie przeprowadzonej analizy korelacji dowiedziono, że satysfakcja z życia wiąże się zarówno z orientacją religijną wewnętrzną (r=0,31; p=0,001), jak i zewnętrzną (r=0,27; p=0,004), a także z akceptacją religijną (r=0,29; p=0,001) i neutralną śmierci (r=0,28; p=0,002). Akceptacji religijnej w największym stopniu sprzyja orientacja wewnętrzna (r=0,67; p<0,001), ale odkryto również dodatnią korelację z orientacją zewnętrzna (r=0,26; p<0,001). Akceptacja ucieczkowa także łączy się z orientacją zewnętrzną (r=0,33;p<0,001) i wewnętrzną (r=0,28; p=0,002). Lęk przed śmiercią związany jest z wszystkimi orientacjami religijnymi - wewnętrzną (r=0,24; p=0,008), zewnętrzną (r=0,38; p<0,001) i poszukującą (r=0,47; p<0,001), a postawa unikowa z orientacją zewnętrzną (r=0,34; p<0,001) i poszukującą (r=0,31; p<0,001). Podczas analiz statystycznych zaobserwowano nieprzewidziane wcześniej różnice międzygrupowe w zakresie orientacji religijnych i postaw wobec śmierci w zależności od wieku i wykształcenia. Udowodniono również, że zależności początkowo badane na całej próbie, prezentują się inaczej w każdej z czterech nowopowstałych grup – młodszych i starszych seniorów oraz osób z wykształceniem średnim i wyższym.

The main purpose of this study was to find existential correlates of life satisfaction as one of the most important indicators of positive ageing. It has been decided to examine the relationship between three variables – satisfaction with life, attitudes toward death and religious orientations in elderly. To examine the relationship mentioned above, 121 (92 women and 8 men) people between the age of 60-90 were tested. Subjects were recruited from institutions such as The University of Third Age at Jagiellonian University, community centres “Dom Kultury Bieżanów Nowy”, “Dom Kultury Kraków-Nowa Huta”, and “NCK” as well as through word of mouth. Three different methods were used: Satisfaction with Life Scale (SWLS) by Diener et al., Death Attitudes Profile – Revised (DAP-R) by Wong, Reker, Gesser and “Twoja religijność” by Socha. Results, obtained from statistical analysis such as correlation matrix, revealed that life satisfaction is connected to both intrinsic orientation (r=0.31; p=0.001) and to extrinsic orientation (r=0.27; p=0.004). As it was predicted it is associated with approach acceptance (r=0.29; p=0.001) and neutral acceptance (r=0.28; p=0.002) as well. Approach acceptance, in the extreme, is related to intrinsic orientation (r=0.67; p<0.001), but to some extent to extrinsic orientation (r=0.26; p<0.001) as well. Escape acceptance is connected to extrinsic (r=0.33; p<0.001) and intrinsic (r=0.28; p=0.002) orientations. Fear of death is associated with each religious orientation - intrinsic (r=0.24; p=0.008), extrinsic (r=0.38; p<0.001) and quest (r=0.47; p<0.001). Death avoidance is higher for those with extrinsic (r=0.34; p<0.001) and quest orientation (r=0.31; p<0.001). The statistical analysis, conducted using T test, revealed unexpected intergroup differences towards death attitudes and religious orientations depending on age and education. Therefore it also revealed that the correlations mentioned above change in all four of the groups studied – old and young elderly and people with secondary or higher education.