Analiza nagłówków prasowych z perspektywy teorii relewancji

Poniższa praca używa teorii relewancji w celu wyjaśnienia, w jaki sposób czytelnicy interpretują nagłówki prasowe w przypadku, gdy są one semantycznie niedookreślone. Praca składa się ze wstępu, trzech rozdziałów teoretycznych, dwóch rozdziałów empirycznych i zakończenia. Rozdział pierwszy przedstawia zarys teorii relewancji Sperbera i Wilsona, czyli teorii komunikacji z dziedziny pragmatyki kognitywnej. Rozdział ten omawia definicję relewancji, jak również dwie zasady relewancji. Wprowadzone zostaje pojęcie eksplikatury i implikatury, aby opisać proces interpretacji wypowiedzi z perspektywy teorii relewancji. Rozdział drugi zajmuje się procesami pragmatycznego wzbogacania, które odgrywają ważną rolę w ustalaniu znaczenia dosłownego wypowiedzi mówionej lub pisanej. Do procesów tych zalicza się saturację, dowolne wzbogacanie oraz tworzenie pojęć ad hoc. Rozdział ten przedstawia również, w jaki sposób teoria relewancji wyjaśnia rozumienie idiomów oraz ich wariantów. Rozdział trzeci poświęcony jest nagłówkom prasowym. W oparciu o krytyczną analizę dyskursu mediów, wskazana jest funkcja nagłówków. W celu przekazania wyobrażenia o ich konstruowaniu, wymienione są cechy udanych nagłówków z punktu widzenia doświadczonych adiustatorów. Rozdział czwarty jest rozdziałem empirycznym poświęconym analizie nagłówków prasowych. Z zebranego korpusu danych zostały wyselekcjonowane nagłówki, które są semantycznie niedookreślone, a następnie sklasyfikowane według procesu wzbogacania związanego z ich interpretacją. Rozdział ten ukazuje, w jaki sposób biegły czytelnik, posiadający wiedzę na dany temat może wzbogacić znaczenie dosłowne tych zwięzłych tekstów. Analiza zawiera również kilka nagłówków, które są jasno sprecyzowane, aby przez to wskazać, że umiejętności wnioskowania są wciąż niezbędne by uzyskać ich znaczenie implikowane. Rozdział piąty opisuje wyniki badania przy użyciu kwestionariusza, które zostało przeprowadzone, aby sprawdzić czy czytelnicy wykonują procesy pragmatycznego wzbogacania w celu zrozumienia nagłówków, które są semantycznie niedookreślone.

The following paper applies the relevance-theoretic framework to explain how readers interpret newspaper headlines that are semantically underdetermined. The paper consists of an Introduction, three theoretical chapters, two empirical chapters and the conclusion. Chapter One presents an outline of Sperber and Wilson’s relevance theory, a communication theory that belongs to the field of cognitive pragmatics. The chapter discusses the definition of relevance, as well as two principles of relevance. It introduces the notion of explicature and implicature in order to describe the process of utterance interpretation from the perspective of relevance theory. Chapter Two deals with pragmatic enrichment processes that play a crucial role in establishing the explicit meaning of spoken utterance or written sentence. These processes include saturation, free enrichment and ad hoc concept construction. The chapter also presents how comprehension of idioms and idiom variants is accounted for in relevance theory. Chapter Three is devoted to newspaper headlines. It draws on the critical analysis of news discourse to identify the function of headlines. It also enumerates the properties of successful headlines from the perspective of experienced sub-editors to provide insight into their construction. Chapter Four is the empirical chapter that deals with the practical analysis of newspaper headlines. From the corpus of data collected for the purpose of this analysis, headlines that are semantically underdetermined are selected and classified according to the enrichment process involved in their interpretation. This chapter shows how a knowleageable and proficient reader may enrich the explicit meaning of these short texts. A few headlines that are clear and precise are also included in the analysis to point out that inferential abilities of the reader are still required to derive their implicatures. Chapter Five describes the results of the questionnaire study conducted to find out whether readers perform pragmatic enrichment processes to understand headlines that are semantically underdetermined.