The origin and course of the Tarnogród confederation in the light of the correspondence of Jan Jerzy Przebendowski

Niniejsza praca poświęcona została genezie i przebiegowi konfederacji tarnogrodzkiej, która rozegrała się w latach 1715-1717. Bogate zbiory listów podskarbiego wielkiego koronnego Jana Jerzego Przebendowskiego do Jana Sebastiana Szembeka i Adama Mikołaja Sieniawskiego dostarczają interesujących materiałów źródłowych na ten temat. W 1697 roku na tronie polskim pojawił się elektor saski Fryderyk August. Wraz z nim wprowadzone zostały do Polski oddziały jego wojska, które zachowywały się jak w kraju podbitym. Plany absolutystyczne Augusta II wzbudzały niechęć wśród szlachty polskiej. Nieudana próba frondy hetmanów Adama Sieniawskiego i Ludwika Konstantego Pocieja oraz ruchy wzburzonej szlachty w województwach, były tylko przedsmakiem wojny domowej, która miała wkrótce wybuchnąć.Konfederacja generalna zawiązana w Tarnogrodzie 26 listopada 1715 roku, zakładała usunięcie wojsk i urzędników saskich z Rzeczypospolitej oraz przywrócenie dawnych praw zgodnie z zasadami złotej wolności szlacheckiej. Wojna domowa pozostawiła kraj w ruinie. W listopadzie 1716 roku podpisano traktat warszawski, a w lutym 1717 roku na Sejmie Niemym zatwierdzono jego postanowienia i podjęto próbę reformy państwa. Dopiero wtedy określono zasadę funkcjonowania unii polsko-saskiej. W kraju wzrosły także wpływy rosyjskie, wynikające z obietnic cara, który miał czuwać nad wolnościami szlacheckimi.

This paper is devoted to the origin and course of Tarnogród Confederation, which took place in the years 1715 to 1717. Rich collections of the great Crown treasurer Jan Jerzy Przebendowski to Jan Sebastian Szembek and Adam Mikołaj Sieniawski provide interesting source material on the subject. In 1697 on the Polish throne appeared Augustus II the Strong, Elector of Saxony. His army, who marched into Poland with him, treated Poland as a conquered country. Absolutist plans of Augustus II the Strong aroused antipathy among the Polish nobility. Failed fronde by hetmans Adam Sieniawski and Ludwik Konstanty Pociej and turbulent motions of the nobility in provinces were only a foretaste of the civil war that was about to explode.General Confederation established in Tarnogród on 26 November 1715 involved removal of Saxon troops and officials from the Republic and restoration of previous rights in accordance with principles of noble gold liberty. The civil war ruined the country. In November 1716 a treaty was signed in Warsaw, and in February 1717 its provisions were approved on the Silent Sejm and attempts were made to reform the country. Only then a Polish-Saxon union principles were set. Russian influence also increased in Poland, resulting from the Tsar’s promises because he was to watch over the liberties of the nobility.