Freedom of peaceful assembly in the European System for the Protection of Human Rights and Polish law

Wolność do pokojowego zgromadzania się, zaliczana do podstawowych wolności politycznych i obywatelskich, stanowi fundament społeczeństwa demokratycznego opartego na pluralizmie i poszanowaniu praw mniejszości. Celem przyświecającym niniejszej pracy jest wieloaspektowa analiza wolności zgromadzeń zarówno w prawie europejskim, jak i prawie polskim wraz z przedstawieniem genezy tej wolności oraz badaniem zakresu jej ochrony. Autorka podjęła próbę ukazania tej istotnej dla funkcjonowania społeczeństwa demokratycznego wolności na tle porównawczym – wprowadzając pojęcia właściwe dla kompleksowego opisu wolności, a także analizując krajowe rozwiązania prawne przedstawione w świetle orzeczeń polskich Sądów i Trybunałów w zestawieniu do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz), który decyduje o naruszeniach praw i wolności dokonywanych przez państwa-sygnatariusze Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPCz). Wykorzystane w pracy metody badawcze pozwoliły na kompleksowe zbadanie charakteru „wolności do pokojowego zgromadzania się”, a także wysunięcie wniosków odnoszących się do zasadności wprowadzanych przez Polskę regulacji prawnych. Pierwsza część pracy taktuje o genezie idei „wolności zgromadzeń”, przedstawiając pierwsze formy kodyfikacji tej wolności, a także dokonując analizy sztandarowych dokumentów właściwych dla opisu europejskiego systemu praw człowieka wraz z określeniem mechanizmów ochrony tych praw. Następnie zaprezentowana została ewolucja regulacji prawnych dotyczących wolności zgromadzeń w aktach normatywnych w Polsce - od uzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą do aktualnych rozwiązań zawartych w znowelizowanej ustawie Prawo o zgromadzeniach z 2015 r. Kolejno dokonano analizy pojęcia „zgromadzenia” wraz ze wskazaniem jego charakterystycznych cech, umożlwiających podjęcie dalszych rozważań nad zakresem ochrony wolności zgromadzeń na gruncie art. 11 EKPCz oraz prawa polskiego. W trzeciej części pracy zbadano także aspekt funkcjonalny realizacji wolności zgromadzeń, wprowadzając odpowiednią dla charakteru pracy klasyfikację zgromadzeń. Na szczególną uwagę zasługuje część poświęcona zgromadzeniom cyklicznym, będących tematem debat publicznych.Następnie omówiono obowiązki pozytywne i negatywne podmiotów zobowiązanych na gruncie prawa strasburskiego i prawa polskiego. Czwartą część pracy wzbogacono o kwestię regulacji ograniczających wolność zgromadzeń w Polsce w dobie pandemii COVID-19. Zostały w niej przeanalizowane przepisy najważniejszych rozporządzeń wprowadzających ograniczenia tej wolności, opinie Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zakazów zgromadzeń oraz kwestie dotyczące organizowanych protestów i manifestacji w 2020 r. w Polsce.

Freedom of peaceful assembly, one of the fundamental political and civil liberties, is the foundation of a democratic society based on pluralism and respect for minority rights. The thesis aimed to analyse the freedom of assembly in European and Polish law in a multi-faceted manner, presenting the genesis of this freedom and examining the scope of its protection. The author attempted to present the freedom of assembly, essential for the functioning of a democratic society, on a comparative basis - introducing concepts appropriate to a comprehensive description of freedom, as well as analysing domestic legal solutions presented in the light of the judgments of Polish Courts and Tribunals in comparison to the jurisprudence of the European Court of Human Rights (ECHR), which decides about violations of rights and freedoms committed by signatory states to the European Convention on Human Rights (ECHR). The research methods used in the thesis allowed for an examination of the nature of "freedom of peaceful assembly", formulating conclusions relating to the legitimacy of the legal regulations introduced by Poland. The first part of the thesis discusses the genesis of the idea of ​​"freedom of assembly", presenting the first forms of its codification, analysing the flagship documents of the European human rights system, and identifying mechanisms for protecting these rights. The following part presents the evolution of the legal regulations regarding the freedom of assembly in normative acts in Poland - from the independence of the Republic of Poland to the current solutions contained in the amended Act on Assemblies of 2015. Next, the concept of "assembly" was analysed with an indication of its characteristic features, enabling further considerations on the scope of protection of the freedom of assembly under article 11 of the ECHR and Polish law. In the third part of the work, the functional aspect of implementing the freedom of assembly was examined, introducing a classification of assemblies appropriate for the nature of the work. Noteworthy is the section devoted to cyclical assemblies, which are the subject of public debates. Then, the positive and negative obligations of the obliged entities under Strasbourg and Polish law were discussed. The fourth part of the thesis was enriched with the issue of regulations limiting freedom of assembly in Poland during the COVID-19 pandemic. It discusses the provisions of the essential regulations introducing restrictions on this freedom, the opinions of the Ombudsman on assembly bans, and issues related to the organised protests and demonstrations in 2020 in Poland.