Impressionism and Expressionism in teaching Polish language and literature. An attempt to reinterpret.

W pracy podjęto próbę przedstawienia cech impresjonizmu i ekspresjonizmu na przykładzie wybranych dzieł literackich i malarskich.Pierwsza część pracy, przedstawia krótki rys historyczny, mówiący o powstawaniu i rozwoju owych dwóch nurtów sztuki. W części tej zostały, omówione najważniejsze cechy kierunków zarówno w malarstwie jak i w literaturze. Cechy te dodatkowo, zostały przedstawione za pomocą obrazów, w celu zaprezentowania technik malarskich. Druga część pracy, omawia jak w praktyce szkolnej można przedstawić wpływ sztuki impresjonizmu i ekspresjonizmu na literaturę. Jeżeli chodzi o zobrazowanie problemu sztuki impresjonizmu, rozdział prezentuje analizę i interpretacje wierszy Kazimierza- Przerwy Tetmajera: „W lesie”, „O zmroku”, „Słońce” oraz fragment utworu Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni”. Natomiast cechy ekspresjonizmu, zostały przedstawione na podstawie wiersz Tadeusza Micińskiego „Lucifer” i obrazu Edvarda Muncha pt.: „Krzyk”. W tej części pracy również, zostały umieszczone przykładowe scenariusze lekcji, będące ilustracją zagadnień dotyczących metod przedstawiania wyżej omawianych cech. Zaproponowane połączenie tekstów i dzieł malarskich, nie tylko umożliwi uczniowi skuteczne i pełne uczestniczenie w świecie kultury, ale stworzy sytuację do wyrażania własnej opinii o tematach literacko- kulturowych. Dzięki interpretacji odpowiednio poznanych dzieł sztuki w różnych jej formach uczniowie z pewnością będą umieli zwerbalizować własny sąd, ocenę, punkt widzenia i skonfrontować je z innymi, co jest z kolei założeniem nowego projektu matury ustnej 2015.Trzecia część pracy, stanowi omówienie nowego projektu ustnej matury, który ma zostać wprowadzony w 2015 roku. W rozdziale zostały przedstawione przykładowe schematy zadań maturalnych, opracowane przez Centralną Komisję Edukacyjną. W związku z tym, że projekt matury jest nadal w trakcie przygotowań, rozdział zawiera również autorskie zestawy poleceń do impresjonizmu i ekspresjonizmu, jakie może wylosować uczeń podczas egzaminu dojrzałości z języka polskiego. Przykłady te, dodatkowo, opatrzono komentarzami dotyczącymi wypowiedzi ucznia. Zakończenie pracy, stanowi próbę podsumowania kwestii dotyczącej omawiania impresjonizmu i ekspresjonizmu w dydaktyce polonistycznej.

The paper attempts to present the characteristics of impressionism and expressionism based on selected works of literature and painting.The first part of the paper provides a brief historical background, talking about the formation and development of these two currents of art. In part this has been discussed the most important features in both directions in painting and in literature. These features, in addition, have been presented with an image, in order to demonstrate painting techniques.The second part of the paper discusses how, in practice, the school can provide the impact of impressionism and expressionism art to literature. With regard to the representation of the problem of Impressionist art, chapter presents the analysis and interpretation of line-breaks Tetmajera Casimir: "In the Forest", "The Dark", "Sun", and a clip of Stefan Żeromski "Homeless people". However, the characteristics of expressionism are presented on the basis of the line Tadeusz Micinski "Lucifer" and the image of Edvard Munch Fri: "Scream". In this part of the work, some examples of lesson plans, which illustrates the issues relating to the presentation of the methods above described features. The proposed combination of texts and works of art, not only to enable the student to participate fully and effectively in the world of culture, but to create a situation to express their opinion about the literary and cultural topics. With the appropriate interpretation of the known works of art in its various forms, students will be able to verbalize their own judgment, evaluation, point of view and to confront them with the other, which is in turn the foundation of a new project oral exams 2015.The third part of the work, an oral discussion of the new high school project, which is to be introduced in 2015. The chapter provides examples of tasks matriculation patterns, developed by the Central Commission of Education. In view of the fact that the high school project is still under development, the chapter author sets of commands to impressionism and expressionism, which can draw student in the matriculation examination of the Polish language. These examples are, in addition, bears statements relating to student readers.Completion of work is an attempt to summarize the discussion on Impressionism and Expressionism in teaching Polish language.