Between aspirations and reality. Diagnosing women’s unhappines in „Nights and Days” by Maria Dąbrowska and „The Romance of Teresa Hennert” by Zofia Nałkowska

Celem niniejszej pracy jest przeanalizowanie powodów występowania poczucia niespełnienia u wybranych bohaterek „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej oraz „Romansu Teresy Hennert” Zofii Nałkowskiej. Autorka interpretuje zachowania i przemyślenia postaci w perspektywie feministycznej, uwzględniając projekty emancypacyjne z okresu przełomu XIX i XX wieku. Praca zwraca uwagę na publiczny oraz prywatny aspekt życia bohaterek, zwłaszcza na wpływ dostępu do edukacji i pracy na możliwość realizacji ich aspiracji oraz możliwość podejmowania samodzielnych decyzji w ich relacjach romantyczno-erotycznych z mężczyznami. By odkryć, w jaki sposób u bohaterek kształtowane są wyobrażenia o świecie, uwzględnione zostają badania kulturowe oraz socjologiczne. Praca pokazuje, że obie autorki są uczestniczkami kulturowo-społecznych przemian związanych z emancypacją, dzięki wpływowi na polską mentalność, jaki starają się wywrzeć poprzez swoje pisarstwo. Sytuacja bohaterek zmienia się wraz z uzyskiwaniem przez nie większej samoświadomości; część z nich podejmuje aktywne działania by móc zrealizować swoje aspiracje.

The purpose of this paper is to analyse the reasons for the occurrence of a sense of unfulfillment in selected heroines of Maria Dabrowska's „Night and Days” and Zofia Nalkowska's „Romance of Teresa Hennert”. The Author interprets the behaviour and thoughts of the characters in a feminist perspective, considering the emancipation projects of the late 19th and early 20th centuries. The work pays attention to the public as well as the private aspect of the heroines' lives, that is, the impact of access to education and work on the possibility of realizing their aspirations and the ability to make independent decisions in their romantic and erotic relationships with men. To discover how the heroines' ideas about the world are formed, cultural and sociological studies are included. The work shows that both authors are participants in cultural and social changes related to emancipation, thanks to the influence on the Polish mentality they try to exert through their writing. The situation of the heroines changes as they become more self-aware; some of them take active steps to be able to realize their aspirations.