Sposoby tłumaczenia szwedzkich czasów przyszłych – powieść Kjella Westö Den svavelgula himlen oraz jej tłumaczenie na język polski

The Reproduction of Swedish Future Tenses – the Novel Den svavelgula himlen by Kjell Westö and its Translation to Polish

Celem niniejszej pracy jest zbadanie, w jaki sposób szwedzkie czasy przyszłe oddawane są w języku polskim. By odpowiedzieć na cel pracy postawiono następujące pytanie badawcze: w jaki sposób oraz za pomocą jakich środków gramatycznych i niegramatycznych tłumaczy się szwedzkie czasy przyszłe na język polski? Ponadto obszarem zainteresowania niniejszej pracy było, jakich środków językowych użyto, by osiągnąć równoważność na poziomie temporalnym oraz jaki wzajemny tudzież jednostronny wpływ ujawnia relacja zachodząca między obydwoma systemami werbalnymi. Aby odpowiedzieć na pytanie badawcze przeprowadzono badanie jakościowe przy pomocy samodzielnie stworzonego minikorpusu. Materiał językowy do minikorpusu został zaczerpnięty z powieści „Den svavelgula himlen” autorstwa Kjella Westö oraz jej tłumaczenia na język polski autorstwa Katarzyny Tubylewicz. Na podstawie wybranego materiału przeprowadzono analizę konfrontatywną, stosując metodologię porównawczą językoznawstwa konfrontatywnego. W części teoretycznej pracy wprowadzone zostały pojęcia czasu gramatycznego, aspektu oraz podstawowe zagadnienia teorii przekładu. Analiza konfrontatywna wykazała, że czas futurum tłumaczono za pomocą czasu przyszłego. Czas presento-futurum tłumaczono za pomocą czasu przyszłego, czasowników modalnych oraz peryfrazy „mieć” + bezokolicznik. Czas perfekto-futurum tłumaczono za pomocą trybu przypuszczającego, podczas gdy czas preterito-futurum tłumaczono za pomocą czasu przyszłego i przeszłego w obydwu wariantach aspektualnych oraz za pomocą trybu łączącego i peryfrazy „mieć” + bezokolicznik. Tłumaczenie czasów przyszłych charakteryzowało się częstym wykorzystaniem temporalności oraz modalności, szczególnie modalności deontycznej, epistemicznej i wolitywnej. W badanym materiale stwierdzono występowanie trybu łączącego, który pojawiał się jako dopełnienie orzeczeń o charakterze wolitywnym oraz celowym. Na tej podstawie wskazane jest dalsze badanie związku pomiędzy temporalnością a modalnością oraz trybu łączącego.

The purpose of this study is to investigate how Swedish future tenses are rendered in Polish. To answer the purpose of the study, the following research question was posed: how and by what grammatical and ungrammatical means are Swedish future tenses translated into Polish? In addition, the area of interest of this study was what linguistic means were used to achieve equivalence at the temporal level, and what mutual or unilateral influence is revealed by the relationship occurring between the two verbal systems. To answer the research question, a qualitative study was conducted using a self-created mini-corpus. The language material for the mini-corpus was gathered from the novel “Den svavelgula himlen” by Kjell Westö and its translation into Polish by Katarzyna Tubylewicz. Based on the selected material, a comparative analysis was carried out using the comparative methodology of confrontational linguistics. In the theoretical part of the work, the concepts of grammatical tense, aspect and the basic issues of translation theory were introduced. The comparative analysis showed that the futurum tense was translated using the future tense. The presento-futurum tense was translated using the future tense, modal verbs and the periphrase “to have” + infinitive. The perfekto-futurum tense was translated using the conditional mode, while the preterito-futurum tense was translated using the future and past tenses in both aspectual variants, as well as the subjunctive and the periphrase “mieć” (eng. to have) + infinitive. The translation of future tenses was characterized by frequent use of temporality and modality, especially deontic, epistemic and volitional modality. In the material studied, the occurrence of the subjunctive mode was found, which appeared as a complement to volitional and intentional predicates. On this basis, it is advisable to further study the relationship between temporality and modality and the subjunctive mood in Polish.

Syftet med denna uppsats var att utforska hur svenska futurala tempusformer översätts till polskan. För att kunna leverera svar på uppsatsens syfte ställdes följande forskningsfrågan: hur och med vilka grammatiska och icke-grammatiska medel översätts svenska futurala tempusformer till polskan? Därutöver utgjordes intresseområdet av vilka språkliga medel används för att uppnå temporal motsvarighet samt vilken ömsesidig respektive ensidig påverkan uppvisar relationen mellan de verbala systemen. För att kunna besvara forskningsfrågan genomfördes en kvalitativ undersökning med hjälp av en själv sammanställd korpus. Det språkliga materialet till minikorpusen hämtades från romanen ”Den svavelgula himlen” av Kjell Westö och från dess översättning till polskan av Katarzyna Tubylewicz. Med det insamlade materialet som bas genomfördes en konfrontativ analys, där den jämförande språkvetenskapens metod använts. I den teoretiska delen av uppsatsen infördes begreppen tempus, aspekt samt de grundläggande begreppen för översättningsvetenskapen. Den konfrontativa analysen uppvisade att futurum tolkas med futurum. Presento-futurum tolkas med futurum, modala hjälpverb och perifrasen ”mieć” (sv. att ha) + infinitiv. Perfekto-futurum tolkas med konjunktiv, medan preterito-futurum tolkas med futurum, preteritum i båda aspektuella varianter och med subjunktiv (pl. tryb łączący) och perifrasen ”mieć” + infinitiv. Översättningsmöjligheter av svenska futurala tempusformer kännetecknades av att temporalitet och modalitet samarbetade, särskilt deontisk, epistemisk och volitiv modalitet. I det undersökta materialet fastställdes användningar av subjunktiv vilken förekom som komplement till volitiva och finala predikat. På grund av detta rekommenderas det att vidare utforska förhållandet mellan temporalitet och modalitet och att vidare utforska subjunktiv i polskan.