Bibliogr. Streszcz. ang. i pol.

Przemysł tytoniowy w związku z realizowaną po II wojnie światowej kolektywizacją rolnictwa był w oczywisty sposób zainteresowany kwestią wprowadzania uprawy tytoniu do spółdzielni produkcyjnych. Tworzenie takich spółdzielni stanowiło jedną z wytycznych odnoszących się do polskiej wsi w latach pierwszego planu pięcioletniego (1956-1960). Przełom października 1956 r. był początkiem nowego etapu w polityce rolnej władz komunistycznych. Z przymusowej kolektywizacji rolnictwa przynajmniej formalnie zrezygnowano. W tym czasie można było zaobserwować spadek liczby spółdzielni produkcyjnych i wzrost liczby gospodarstw indywidualnych. W 1950 r. powierzchnia uprawy tytoniu przez spółdzielnie produkcyjne stanowiła 0,12% ogólnej powierzchni, na której w Polsce uprawiano tytoń, w 1955 r. było to już 1,46%, w 1956 - 1,3%, a w następnym roku, na skutek rozwiązania się większości tych spółdzielni, wyniosła jedynie 0,09%. Liczba spółdzielni uprawiających tytoń zmniejszyła się z 488 w 1956 r. do 36 w 1960 r., a więc o niemal 74%. Spółdzielcom w pierwszej kolejności miano udostępniać istniejące w kraju urządzenia do zmechanizowania uprawy tytoniu. Uprawa tytoniu była bardzo czasochłonna, dlatego przemysł tytoniowy podejmował starania w celu mechanizacji pewnych prac przy uprawie tytoniu, jak np. nawlekanie liści tytoniowych czy proces sadzenia. Do końca lat 50. XX w. nie udało się osiągnąć zadowalających rezultatów, dlatego prace nad mechanizacją uprawy tytoniu kontynuowano w latach następnych.

The article analyses the issue of tobacco cultivation in production co-operatives and the problem of its mechanisation in Poland in the 1950s. The organisation of such co-operatives was one of the goals for Polish villages in the first Five Year Plan (1956-1960) in the People’s Republic of Poland. In 1950 the area of tobacco cultivation by production co-operatives consisted only 0.12% of the land on which tobacco in Poland was grown; in 1955 this area grew to 1.46%, and in 1956 there was a small decrease to 1.3%. The following year, it decreased to 0.09% due to the dissolution of many co-operatives. Nevertheless, it was the surviving co-operatives that would benefit from the use of machinery, allowing for the first mechanisation of tobacco cultivation. These efforts were undertaken in the late 1950s.