Safeguarding library collections in Poland in the light of the Act of 23 July 2003 on the Protection and Care of Historical Monuments

Tekst wyróżniony przez Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa w "Konkursie na najlepszy artykuł naukowy poświęcony Ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w 20. rocznicę jej uchwalenia". Bibliogr. s. 304-306

W artykule został przeanalizowany system ochrony zbiorów bibliotecznych w Polsce w świetle Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, która jest aktem prawnym powiązanym z Ustawą z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach. Ustawa o bibliotekach nakłada na nie obowiązek ochrony gromadzonych zbiorów, stąd istotna jest świadomość możliwości ich ochrony. W tekście zostały opisane takie jej formy, jak kontrola wywozu za granicę, digitalizacja czy umieszczanie informacji o zbiorach w ogólnodostępnych wykazach. Szczegółowo omówiono dwie bazy danych - krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem oraz katalog strat wojennych - które odpowiadają wymogom współczesności, są bowiem dostępne online. Wskazano też nie do końca dobrze funkcjonujące rozwiązania, co pokazuje, że przepisy łatwo jest tworzyć, ale trudniej wprowadzać w życie. Autorka wymienia ponadto inne akty prawne, w które wpisana jest ochrona zasobów bibliotecznych. Jej celem było podkreślenie, jak istotnym elementem dziedzictwa kulturowego są zbiory gromadzone przez biblioteki, a także jakie możliwości ochrony zbiorów mają biblioteki i z jakich regulacji powinny czerpać w swoich działaniach. Dla powodzenia tych działań ważna jest współpraca na tym polu różnych organów administracji i jednostek kultury, dlatego artykuł powinien zainteresować nie tylko instytucje biblioteczne.

The article analyses the way in which library collections in Poland are safeguarded in the light of the Act of 23 July 2003 on the Protection and Care of Historical Monuments, which is a legislative act related to the Act of 27 June 1997 on Libraries. The Act on Libraries imposes on such institutions the obligation to protect the collections, therefore it is important to be aware of the possibilities available for their protection. This article describes the various forms, such as controlling exports abroad, digitization and placing information on collections on publicly available lists. Two databases are discussed in detail – the national list of historical artefacts which were either stolen or exported abroad illegally and a list of of war losses - which meet contemporary requirements as they are available online. It also indicates those solutions which do not function adequately, thereby demonstrating that regulations are easy to draw up but more difficult to implement. The author also lists other legislative acts that include the protection of library resources. Her objective was to emphasize how important an element of cultural heritage these library collections are, as well as to draw attention to the means libraries have to protect their collections and which regulations they should use in their activities. For their success, cooperation in this regard between various administrative bodies and cultural institutions is important, therefore the article should be of interest not only for libraries.