Udomowienie jako strategia przekładu pozajęzykowych aluzji kulturowych w dubbingu na podstawie serii filmów Madagaskar 1,2 i 3

Niniejsza praca analizuje zastosowanie strategii udomowienia w odniesieniu do pozajęzykowych aluzji kulturowych zawartych w trzech częściach amerykańskiej produkcji, jaką jest Madagaskar. Analizie zostały poddane najbardziej charakterystyczne przykłady, gdzie uwidacznia się zastosowanie mechanizmu udomowienia, którego zwolennikiem jest autor dubbingowanych wersji Madagaskaru, Bartosz Wierzbięta. W rozdziale pierwszym omówione zostało zagadnienie przekładu audiowizualnego wraz z rysem historycznym oraz podziałem na poszczególne kategorie. Dodatkowo, przedstawiłam krótki opis twórczości Bartosza Wierzbięty, opisujący techniki, jakimi posługuje się tłumacz podczas przekładu tekstu oryginalnego dla celów dubbingu. Rozdział drugi poświęciłam omówieniu takich technik jak udomowienie i wyobcowanie w rozumieniu wybranych badaczy. Ponadto, przedstawione zostały różne techniki tłumaczeniowe, zaproponowane przez Jana Pedersena, a związane z tłumaczeniem aluzji kulturowych, oraz definicja kultury, która jest istotna dla analizy zawartej w ostatnim rozdziale. Głównym celem analizy stało się udowodnienie, że Bartosz Wierzbięta jest zwolennikiem strategii udomowienia w przekładzie pozajęzykowych aluzji kulturowych w Madagaskarze, Madagaskarze 2 oraz Madagaskarze 3 i scharakteryzowanie stosowanych przez niego technik. Przeprowadzone badanie wykazało, że w większości analizowanych fragmentów, tłumacz sięga po rozwiązania, które pozwalają mu na dostosowanie dialogów do realiów kultury, będącej adresatem dubbingu, co udowadnia zastosowanie strategii udomowienia. Przeanalizowane zostały interesujące różnice i związki pomiędzy dialogami oryginalnymi i dialogami w przekładzie. Przedstawienie wielu zróżnicowanych przykładów zawierających pozajęzykowe aluzje kulturowe pozwoliło potwierdzić tę tezę.

This study analyses the application of domesticating strategy in the translation of extralinguistic culture-bound references embedded in three parts of an American animated film, Madagascar, rendered into Polish by Bartosz Wierzbięta. The study investigated the most representative examples in which the application of the mechanism of domestication, advocated by the translator, is visible. In the first chapter I present a description of audiovisual translation, its brief history and division into several categories. Additionaly, Chapter One provides a concise presentation of Bartosz Wierzbięta’s work. It also includes a general description of the translator’s preferred techniques of translating the dialogues for the purpose of dubbing. Chapter Two discusses the concept of domesticating and foreignising methods in Translation Studies. Furthermore, the paper presents various strategies of translating culture-bound references proposed by Jan Pedersen and discusses the definition of culture with reference to the subject matter of the study included in the last chapter. The main aim of the study was to check if Wierzbięta advocates the method of domestication while translating extralinguistic culture-bound references in Madagascar, Madagascar: Escape 2 Africa and Madagascar 3: Europe’s Most Wanted. The performed analysis showed that in the majority of the examined fragments the translator reaches for solutions which allow him to adapt the dialogues to the target culture’s reality, which serves as a domesticating procedure. Interesting differences and relationships between the analysed original and target dialogues were thoroughly examined. Employing a wide range of examples involving the presence of extralinguistic culture-bound references allowed to confirm the thesis.