Neuronal mechanisms of somnambulism

Somnambulizm (sennowłóctwo, lunatyzm, ang. somnambulism, sleepwalking) należy do jakościowych zaburzeń snu, czyli parasomnii. Jest to zaburzenie wybudzenia, występujące w czasie fazy snu non-REM, czyli w fazie snu wolnofalowego, charakteryzujące się złożonymi zachowaniami w czasie trwania snu. Epizody somnambulizmu występują w 3 i 4 stadium fazy snu non-REM, czyli podczas wybudzenia ze snu głębokiego (przechodzenia z fazy non-REM do fazy REM). Somnambulizm znacznie częściej spotykany jest u dzieci. Dotyczy on około 15% dzieci w wieku 10-12 lat, częściej dotyka chłopców niż dziewcząt. Przy wejściu w okres dojrzewania najczęściej samoistnie zanika. W populacji osób dorosłych występuje u około 2% osobników, z tą samą częstotliwością u kobiet jak i mężczyzn. Przyczyny występowania tego zaburzenia nie są do końca poznane. Istotne jest tutaj podłoże genetyczne; stwierdzono, że obecność alleli HLA-DQB105 oraz HLA-DQB104 predysponuje do pojawienia się sennowłóctwa. W przypadku dzieci wynikać może z niedojrzałości układu nerwowego. Epizody mogą pojawiać się także w odpowiedzi na działanie niektórych leków nasennych np. zolpidemu. Objawy nasilają się również przy występowaniu gorączki, przy nadmiernym stresie, stosowaniu leków przeciwdepresyjnych. Wysunięta została także hipoteza, jakoby wpływ na wystąpienie epizodów miały zaburzenia oddychania w czasie snu: układ serotoninergiczny mózgu wiąże niedotlenienie mózgu z czynnościami ruchowymi, występującymi podczas epizodu somnambulizmu. Obejmuje on struktury mózgowia odpowiadające za regulowanie pobudzenia i świadomości: aktywność neuronów serotoninergicznych wysoka jest w stanie czuwania, a niższa w czasie snu wolnofalowego. Neurony te wykazują wrażliwość na zmiany stężenia dwutlenku węgla we krwi: wysunięto zatem przypuszczenie, że wzrost jego stężenia przy zaburzeniu oddychania powoduje wzrost aktywności układu serotoninergicznego, co prowadzi do zaburzenia snu wolnofalowego oraz wzrostu aktywności mięśniowej. Dodatkowo hipotezę tę potwierdza nasilanie objawów zaburzenia przy występowaniu wymienionych wyżej czynników takich jak gorączka, które podwyższają poziom serotoniny w mózgu. Migrenowe bóle głowy, wynikające z zaburzeń układu serotoninergicznego, często współwystępują z somnambulizmem. Przypuszcza się, że somnambulizm może być wynikiem braku równowagi między mózgowymi mechanizmami indukowania snu i wybudzania z niego. Za regulację snu odpowiada twór siatkowaty w pniu mózgu. Zaburzenia funkcjonowania zlokalizowanych w nim neuronów mogą prowadzić do wystąpienia epizodów lunatyzmu. W rozpoznaniu somnambulizmu istotne jest różnicowanie tego zaburzenia od innych, których objawy mogą przypominać epizody somnambuliczne, m.in padaczki z płata czołowego, czy lęków nocnych. Spełnione muszą być kryteria: chodzenie w czasie snu, przy zaburzonym stanie i ocenie świadomości, obojętna, maskowata twarz pacjenta, amnezja po epizodzie, splątanie i dezorientacja po przebudzeniu, niewystępowanie innych chorób. W celach terapeutycznych, przy nasilonych objawach stosuje się leki z grupy benzodiazepin, jak również trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne w niewielkich dawkach. Proponowana jest także terapia melatoniną, która umożliwia regulację cyklu dobowego snu i czuwania.

Somnambulism (sleepwalking) is a quality sleep disorder called parasomnia. This is arousal disorder, that is initiated during non-REM phase of sleep, in slow waves phase (waves delta), which consist of complex behaviors, for example walking with disturbances of consciousness. The episodes of somnambulism are investigated during 3 and 4 non-REM stages, during waking from the deep sleep (between non-REM and REM phase). Somnambulism is more common in children, it is occurs in approximately 15% of children, more common in boys than girls and disappears spontaneously during puberty. In the populate of adults it is occurs in 2%.Pathophysiological mechanisms of this disorder are not fully understood. Genetics background is very important: there are two alleles HLA-DQB105 and HLA-DQB104 predisposes to this sleep disease. In the case of children it might be results of immaturity of the nervous system. Episodes of somnambulism might be also caused by drugs, for example zolpidem, stress and fever. There is a hypothesis, that respiratory disorder can also cause sleepwalking episodes: serotonergic system connects the brain hypoxia with motor activities. Serotonergic neurons are very active during the activity and inactive at rest. This neurons are very sensitive to changes in the concentration of CO2 in blood: probably high concentration CO2 in respiratory disorder causes high activity of this neurons. As a results of slow wave sleep disturbed and increased muscles activity. Migraine headaches resulting from disorders of the serotonergic system often occur with sleepwalking.Somnambulism should be differentiated from frontal lobe epilepsy and nocturnal panic attacks. Diagnostic criteria of this disease are: ambulation occurs during sleep, indifferent face, amnesia after episode, mental confusion when awakened from an episode, there are not any other diseases. For therapeutic purposes, when the symptoms are more sever, the most frequently prescribed benzodiazepines or tricyclic antidepressants. There is also used a melatonin therapy, which allows to regulation daily cycle of sleep and activity.