Polish model of inheritance of homesteads

Niniejsza praca magisterska opisuje i analizuje przepisy szczególne, dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych, jakie obowiązywały w Polsce od 1963 r. do dnia dzisiejszego. W szczególności przedstawiono ograniczenia, obejmujące nabycie gospodarstwa rolnego i wkładu w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych w drodze dziedziczenia, a także dotyczące działu spadku, w którego skład wchodzi gospodarstwo rolne lub wkład gruntowy. Zaprezentowanie tych regulacji służy dokonaniu w tej pracy oceny polskiego modelu dziedziczenia gospodarstw rolnych, jaki kształtował się w latach 1963 - 2023 pod kątem tego, czy model ten właściwie spełniał cele, dla których został przyjęty. Postawione we wstępie hipotezy wyznaczają kierunki tej oceny. We wprowadzeniu wyjaśniono przyczyny, dla których na ogół wprowadza się do porządku prawnego wspomniane ograniczenia. Po wprowadzeniu, umieszczono rozdział, opisujący ogólne zasady prawa spadkowego oraz ich relację z unormowaniami szczególnymi, dotyczącymi dziedziczenia gospodarstw rolnych. Następnie wyjaśniono pojęcia nieruchomość rolna, gospodarstwo rolne, wkład w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Dwa następne rozdziały opisują obowiązujące w latach 1963 – 2001, szczególne regulacje, dotyczące kolejno: nabycia gospodarstwa rolnego lub wkładu gruntowego w drodze dziedziczenia oraz ich działu spadku, zawarte w Ustawie o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych, Kodeksie cywilnym oraz Ustawie o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Dalej obszernie opisano wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wydany 31 stycznia 2001 r. w sprawie P 4/99, którego skutki były kluczowe dla dalszego kształtu modelu dziedziczenia gospodarstw rolnych. Następny rozdział dotyczy ograniczeń w nabywaniu gospodarstw rolnych mortis causa, zawartych w Ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. W zakończeniu podsumowano całość polskiego modelu dziedziczenia gospodarstw rolnych i dokonano jego oceny, która była głównym celem niniejszej pracy magisterskiej.

This master thesis describes and analises specific provisions, in the matter of succession of homesteads, which has been in force in Poland since 1963 to this day. Most notably, limitations of acquiring homestead or land contribution to the agricultural production cooperative by succession or division of the estate were presented. The presentation serves as a basis of evaluation of polish model of succesion of homesteads, which were shaped between 1963 and 2023, paying attention to the question, if the model has reached its goals. Several hypotheses in the opening chapter are showing directions of this evaluation. Introduction explains reasons, for which special limitations mentioned previously are typically put in force to a legal system. The chapter which was put after introduction, describes general rules of the inheritance law and its relations with specific provisions, in the matter of succession of homesteads. Next chapter explains definitions of agricultural property, homestead and land contribution to the agricultural production cooperative. Next two chapters describe special provisions, which were in force between 1963 and 2001, relating to acquiring homestead or land contribution by inheritance or division of the estate respectively, which were included in Act on limiting partitioning of homesteads, Civil Code, Act on Acquisition of Real Estate by Foreigners. The furher chapter describes the sentence of Constitutional Tribunal, which was passed on 31st January 2001 in case P 4/99, which consequences were crucial to further shape of model of succession of homesteads. Next chapter is relating to limitations of acquiring homesteads mortis causa, included in Act on the structuring of the Agrarian System. Ending chapter contains conclusion of polish model of succession of homesteads as a whole and its evaluation which was the main purpose of this master thesis.