W niniejszym artykule przyjrzę się zarówno ideom i postawom rosyjskich starowierów, mających swoje korzenie w staroruskiej tradycji eschatologicznej i mesjanistycznej, jak i ich konsekwencjom, wyrażającym się w całkowitym odrzuceniu państwa, cerkwi i społeczeństwa opanowanych przez Antychrysta. Omówię również formy antysystemowych działań, począwszy od aktywnego udziału w wystąpieniach politycznych, poprzez różne formy izolacjonizmu i ucieczki od grzesznego świata, a skończywszy na najbardziej radykalnej postaci wyrzeczenia się ludzkiej rzeczywistości - religijnym samobójstwie. Postaram się również pokazać, dlaczego państwo rosyjskie przyjęło rolę strażnika czystości wiary i miało tak duży wpływ na kształt prawosławia i historię jego odłamów.

In this article I look at both the ideas and the attitudes of Russian Old Believers, rooted in the old Russian eschatological and messianic tradition, as well as at their consequences, expressed in a complete rejection of the state, the church, and the society dominated by the Antichrist. I also describe the forms of anti-systemic activities, ranging from active participation in political speeches and various forms of isolationism and escape from the sinful world, to the most radical form of renouncing the human reality - religious suicide. I also show why the Russian state adopted the role of the guardian of the purity of faith and had such a big impact on the shape of the Orthodox Church and the history of its fractions.