Artykuł wydobywa z dzieła Eliasa "O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne" myśli na temat historyczności człowieka i ukazuje ich znaczenie dla kształtującej się antropologii historycznej, uwzględniającej rezultaty interdyscyplinarnych badań humanistycznych : filozofii, socjologii, psychologii. Abstrakcyjnemu podmiotowi poznania jako konstrukcji pojęciowej (homo clausus) Elias przeciwstawia człowieka całościowego jako osobowość, na którą składasię nie tylko ratio/intelekt, lecz również popędy, emocje, namiętności. Podlegają one modelowaniu w stosunkach międzyludzkich (figuracjach), odpowiadających zmiennym historycznie formom życia. Psychospołeczne badania Eliasa nad historycznością człowieka poprzedził filozof Wilhelm Dilthey. Badając proces rozwoju cywilizacji polegający na rosnącej kontroli afektów, Elias wypełnia Diltheya koncepcję człowieka historycznego bogactwem treści pochodzących z dziejów obyczajowości oraz procesów kształtowania się państwa i rozwoju absolutyzmu. Na barwnych przykładach zmienności form zachowania się przy stole, stosunku do drugiej płci pokazuje, jak sposób funkcjonowania ludzkich popędów zmienia się w procesie cywilizacji. Historyczność człowieka oznacza zmienność form ludzkiego życia, a wraz z nimi zmienność struktury życia emocjonalnego/świadomości/osobowości.

From Eliass "The civilizing process. Sociogenetic and psychogenetic" Investigations the article extracts ideas on human historicity and shows its significance for the constitution of historical anthropology which considers the results of interdisciplinary humanistic research : philosophy, sociology, psychology. Elias places the nonfigurative subject of experience as a conceptual structure in opposition to the “total man” as a personality which includes not only ratio/ intellect/mind but also urges, emotions, passions. These are subject to shaping in interpersonal relations corresponding to historically variable forms of life. Eliass psycho-sociological research over human historicity was preceded by Wilhelm Dilthey. Having studied the evolution of civilization consisting in a growing emotion/ affect control, Elias fills Dilthey`s conception of historical man with rich content derived from the history of customs and state forming processes as well as the development of absolutism. He uses vivid examples of the manners in which dining etiquette and approach to the opposite sex evolved to show how human functioning urges changes during the process of civilization. Human historicity means changing forms of human life and changing the structure of emotional life along with.