Niniejszy artykuł ma za zadanie pokazać, że zastosowanie stosującej podejście semantyczne analizy kontrastywnej w odniesieniu do j. arabskiego oraz języka polskiego może skutkować nowym oglądem systemu arabszczyzny. Zestawiając ją bowiem z językiem różnym od niej genetycznie i strukturalnie można dostrzec cechy dotąd uchodzące uwadze. Na przykładzie kategorii nazw subiektów oraz nazw czynności udowadnia się tutaj, że w porównaniu z opisami analogicznych kategorii w gramatykach arabskich można objąć opisem więcej zjawisk językowych. Przyjęta metoda zakłada przyjęcie kryteriów semantycznych jako podstawowego kryterium klasyfikacji derywatów, natomiast bierze pod uwagę wszystkie możliwe środki wyrażania, także nieuwzględniane we wcześniejszych opisach. Pozwoliło to wykazać, że w j. arabskim bardzo produktywną techniką słowotwórczą jest tzw. derywacja paradygmatyczna, za pomocą której przymiotniki oraz imiesłowy są przekształcane w nazwy rzeczownikowe o znaczeniu nazw subiektów, środków czynności, miejsc, obiektów i rezultatów i.in. Tego rodzaju analiza o charakterze teoretycznym może stanowić wstęp do kolejnych badań teoretycznych, pozwalających na nowo opisać system języka arabskiego na wszystkich płaszczyznach. Może również znaleźć zastosowanie w dydaktyce języka arabskiego dla Polaków oraz działalności przekładowej – zwłaszcza w polskim uniwersytecie.

This paper is aimed at demonstrating, that semantic-based contrastive analysis of Polish and Arabic can result in a new insight into the system of Arabic. Comparing Arabic with the language that is different both genetically and structurally, one can notice features that usually escape one’s attention. Discussing the categories of names of subjects and actions, this paper demonstrates, that a comparison of the descriptions of analogous categories in Polish and Arabic grammar texts allows to cover more linguistic phenomena. It classifies derivatives according to the semantic criteria and takes into account all the possible means of expression – also those ignored by previous studies. This method makes it possible to demonstrate, that in Arabic the so called paradigmatic derivation is a highly productive word-formation technique, transforming adjectives and participles (both active and passive) into names of subjects, means, actions, places, objects, results and others. This analysis can serve as an introduction to theoretical studies, that will be helpful in describing the Arabic language at all levels anew. It can also have practical application in teaching of Arabic particularly at Polish universities.