Tekst przedstawia zarys dziejów sądów administracyjnych istniejących w tych państwach Europy środkowej i wschodniej, które w omawianym okresie (1944/1945 – 1952) znalazły się w orbicie wpływów politycznych ZSSR, w kontekście następujących w nich bezpośrednio po II wojnie światowej przejęcia władzy przez partie komunistyczne i wywołanych tym zmian ustrojowych. Omówione zostają przebieg następującej w latach 1944 – 1952 likwidacji sądownictwa administracyjnego w Bułgarii, Rumunii, Czechosłowacji i na Węgrzech oraz niezrealizowane zapowiedzi utworzenia sądów administracyjnych w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec (późniejszej NRD). Na tle tym wyróżniona zostaje szczególna sytuacja Polski, w której w 1945 r. utworzone zostają sady administracyjne o charakterze szczególnym (sądy ubezpieczeń społecznych) i Jugosławii, w której w 1952 r. wprowadzona zostaje sądowa kontrola administracji oparta o generalną klauzulę właściwości, acz sprawowana przez istniejące już sądy, niemające wcześniej administracyjnego charakteru.