Dane badawcze do publikacji : http://dx.doi.org/10.26106/cb7s-j489 RUJ https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/276979

Prezentowane badanie miało na celu odkrycie struktury procesów latentnych leżących u podstaw wykonania kilku zadań, które hipotetycznie mierzą spontaniczną i adaptacyjną giętkość poznawczą, dostarczając dowodów na ich trafność zbieżną. Grupa zdrowych ochotników (N = 121) ukończyła dwa zestawy zadań do oceny spontanicznej i adaptacyjnej giętkości poznawczej. Spontaniczna giętkość poznawcza obejmowała test myślenia dywergencyjnego (do oceny płynności i giętkości myślenia) oraz werbalny test płynności. Miary giętkości adaptacyjnej obejmowały test przełączania się między zadaniami jako miarę kosztów przełączania oraz test przerzucania uwagi jako miarę wyuczonej nieistotności i perseweracji. Natomiast test znajomości słownictwa dostarczył zastępczej miary inteligencji skrystalizowanej . Analiza klastrów hierarchicznych analiza metodą Warda wykazała istnienie dwóch odrębnych podgrup zmiennych. Pierwsza grupa obejmowała płynność i giętkość myślenia, inteligencję skrystalizowaną, płynność werbalną oraz koszty przełączania się. Druga grupa obejmowała zmienne z zadania wymagającego przełączania uwagi, czyli wyuczoną nieadekwatność i persewerację. Uważamy, że te wyniki są znaczące i wskazują na udział dwóch oddzielnych czynników kształtujących giętkość poznawczą: (a) tempo przełączania i (b) przezwyciężanie dominujących reakcji. W podsumowaniu omówiono implikacje tych wyników dla oceny giętkości poznawczej.

The current study aimed to uncover the structure of common latent processes underlying the execution of several tasks that hypothetically measure spontaneous and adaptive cognitive flexibility, providing evidence for their convergent validity. A group of healthy volunteers (N = 121) completed two sets of tasks to assess spontaneous and adaptive cognitive flexibility. Spontaneous flexibility measures included a divergent thinking test (to assess fluency and flexibility of thinking) and a verbal fluency test. Adaptive flexibility measures involved a set-switching test as a measure of switch costs and an attentional set-shifting test as a measure of learned irrelevance and perseveration). A vocabulary knowledge test provided a proxy measure of crystallized intelligence. Hierarchical cluster analysis using Ward's method revealed the existence of two separate subgroups of variables. The first group comprised fluency and flexibility of thinking, crystallized intelligence, verbal fluency, and switch costs. The second group included attentional shift variables, that is, learned irrelevance and perseveration. We consider these results meaningful and indicative of two separate factors contributing to cognitive flexibility: (a) speed of switching and (b) overcoming of prepotent responses. We discuss the implications of our results for the assessment of cognitive flexibility.