Głównym celem pracy jest próba zastosowania metod GIS do analizy przestrzennej klimatycznego bilansu wodnego (KBW) w Polsce. Wykorzystano miesięczne wartości temperatury powietrza i opadów atmosferycznych pochodzące z 60 stacji synoptycznych oraz miesięczne sumy całkowitego promieniowania słonecznego z 23 punktów pomiarowych. Materiał źródłowy obejmował lata 1985-2006. Ze względu na dostępność danych pomiarowych do obliczenia parowania potencjalnego zastosowano formułę Turca. Analizę rozkładu przestrzennego KBW przeprowadzono z zastosowaniem równolegle dwóch podejść metodycznych: modeli regresji prostej i wielorakiej (uwzględniono jako zmienne: długość i szerokość geograficzną, wysokość n.p.m. i odległość od morza) oraz tzw. algebry map. Wyniki walidacji wykazały, że najmniejszym błędem względem wartości referencyjnych odznacza się metoda algebry map. Rezultaty, niezależnie od przyjętej metody, potwierdzają, jak ważną rolę w przypadku KBW odgrywają czynniki lokalne (największe błędy otrzymano na obszarach górskich i na wybrzeżu). W celu optymalizacji modelu konieczne jest zmniejszenie skali opracowania z wykorzystaniem większej liczby punktów pomiarowych, co pozwoliłoby na uwzględnienie lokalnych zmiennych, np. formy i pokrycia terenu.
abstract in English:
The main aim of the study is to find the best spatialization method to describe spatial differentiation of climatic water balance (CWB) in Poland. Monthly mean values of air temperature and precipitation totals from 60 synoptic stations as well as monthly totals of solar radiation (23 measuring points) were taken into consideration. Source material covered period 1985-2006. Regarding the prior research as well as data availability the potential evapotranspiration data was calculated by Turc formula. CWB modeling was conducted with two methods simultaneously: simple and multiply linear regression (with latitude, altitude and distance from the coast line as variables) and map algebra. Validation showed map algebra as the best spatialization method. Nevertheless the obtained results proved also that except for the method local factors are of the great importance in CWB modeling especially in the mountains and at the coast. To optimize the method it is necessary to reduce the research scale using more in-situ data what would enable to include more local variables as land form and land cover into the analyses.
keywords in Polish:
klimatyczny bilans wodny, analiza przestrzenna, GIS, Polska
keywords in English:
climatic water balance, spatial analysis, GIS, Poland
affiliation:
Wydział Biologii i Nauk o Ziemi : Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej