Wstęp: Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2.5 stanowi jedno z głównych zagrożeń dla zdrowia i życia mieszkańców Krakowa. Wynika to z bardzo małej średnicy cząsteczek tej frakcji, które z łatwością przemieszczają się układem oddechowym i dostają do układu krwionośnego. Źródła tego typu zanieczyszczenia należy upatrywać w przemyśle, transporcie oraz sektorze komunalno-bytowym. Kraków ze względu na niekorzystne położenie w niecce jest szczególnie zagrożony gromadzeniem się zanieczyszczeń i powstawaniem smogu.Cel pracy: Ocena narażenia mieszkańców Krakowa na pył zawieszony PM2.5 z uwzględnieniem czynników wpływających na zanieczyszczenie powietrza tą frakcją wewnątrz pomieszczeń oraz na zewnątrz pomieszczeń. Materiał i metody: Do przeprowadzenia analiz statystycznych wykorzystano bazę danych powstałą w ramach projektu badawczego Zakładu Zdrowia i Środowiska Instytutu Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zawiera ona w sumie 179 lokalizacji, w których dokonano pomiarów wartości stężeń pyłu PM2.5 wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń z wykorzystaniem indywidualnego pyłomierza SidePak AM510. Ponadto znajduje się w niej szereg dodatkowych informacji uzyskanych na podstawie autorskiego kwestionariusza od uczestników badania. Wyniki: Ustalono, iż rozkład wartości stężenia PM2.5 różni się istotnie statystycznie pomiędzy grupą pomiarów wykonanych na zewnątrz pomieszczeń a grupą pomiarów wykonanych wewnątrz (p<0,01) – wartości pomiarów na zewnętrz są wyższe niż wewnątrz. Zauważono także sezonowe wahania wartości stężeń i duży odsetek wartości przekraczających poziom dopuszczalny stężenia w zimie. Co więcej, zarówno na wartości stężeń PM2.5 wewnątrz, jak i na zewnątrz pomieszczeń wpływają czynniki modyfikujące tj. wewnątrz – rodzaj ogrzewania domu, rodzaj kuchenki, rodzaj posiadanych okien, obecność zwierząt; na zewnątrz – ciśnienie powietrza, opady atmosferyczne, prędkość wiatru, temperatura powietrza.Główne wnioski: Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2.5 stanowi wyzwanie dla zdrowia publicznego na terenie Krakowa. Sytuacja ta wymaga podjęcia wielokierunkowych działań zmierzających do ograniczenia emisji, a co za tym idzie narażenia społeczeństwa na tę frakcję.

Introduction: Air pollution by PM2.5 is one of the main threats for the health and life of the dwellers of Cracow. It mainly results from a very small diameter of the molecule of PM2.5, which easily gets through the respiratory system, sticks to the alveoli surface and finally reaches the circulatory system. The source of the air pollution by particulate matter is the industry, the transport and the domestic sector. Due to the unfavourable location in the valley, Cracow is especially in danger of pollution accumulation and smog.Objective: The assessment of putting at risk the citizens of Cracow to PM2.5, including the factors which have an influence on the pollution with PM2.5 fraction indoors and outdoors. Material and methods: For the analysis, the database created within the scientific project of Institute of Public Health, at Jagiellonian University Medical College was used. It contains 179 locations all together, where measures of PM2.5 inside and outside were taken. It was conducted with the individual device (SidePak AM510). Moreover, the database contains the additional information about for example the type of heating in the buildings. Selected data was statistically analysed by means of statistic programmes.Results: It has been proved that the amount of PM2.5 statistically differs a lot from the measure group conducted outdoors and the measure group conducted indoors (p<0,01) – the measures of PM2.5 outside the buildings are higher than inside. It has also been noticed that there are seasonal changes in the amount of PM2.5 and especially it exceeds the norm in winter. Moreover, the additional modifying factors have an impact on measures of PM2.5 inside and outside. Inside these factors include: the type of the heating in the house, the type of the cooker, the type of the windows and the presence of animals. Outside these factors include: the air pressure, the rainfall, the wind speed, the air temperature.Conclusions: The air pollution by PM2.5 is a very serious problem for public health in Cracow. The situation requires multidirectional activities aiming at the limitation of PM2.5 emission, which results in lesser exposure of the society to the fraction of PM2.5.