STRESZCZENIEWstęp: Astma to jedna z chorób przewlekłych, która dotyka coraz większej liczby osób, a jej złe leczenie wpływa na sposób funkcjonowania pacjenta w społeczeństwie. Zachowania zdrowotne chorych, jak: narażenie się na alergeny, palenie tytoniu, niesystematyczne zażywanie leków, brak aktywności fizycznej, stres, wykonywany zawód wpływają na zaostrzenia choroby. W walce z chorobą, pomocne mogą być zasoby psychospołeczne, m.in. poczucie własnej skuteczności, akceptacja choroby, wsparcie społeczne.Cel pracy: Celem pracy było poznanie zachowań zdrowotnych pacjentów z astmą, wskazanie zasobów psychospołecznych, ich roli w zachowaniu zdrowia oraz ukazanie zależności między tymi zmiennymi.Materiał i metody: Badaniem objęto grupę 100 pacjentów chorujących na astmę, którzy przebywali w oddziale szpitalnym z powodu zaostrzenia choroby oraz w przychodni oczekując na wizytę kontrolną u pulmonologa/alergologa. Posłużono się autorskim kwestionariuszem ankiety oraz dwoma narzędziami wystandaryzowanymi: Skalą Akceptacji Choroby i Skalą Uogólnionej Własnej Skuteczności. Do opracowania analizy statystycznej wykorzystano test chi-kwadrat, a za poziom istotności przyjęto p<0,05.Wyniki: Akceptacja choroby badanych pacjentów z astmą była na poziomie średnim, a poczucie własnej skuteczności na przeciętnym. Ankietowani wykazywali pozytywne i negatywne zachowania zdrowotne. Większość z nich deklarowała uprawianie sportu, najczęściej były to spacery i jazda na rowerze. Większość badanych niesystematycznie przyjmowała leki, była narażona na stres oraz alergeny, wspierana przez bliskich w chorobie. Wykazano istotną zależność pomiędzy poziomem poczucia własnej skuteczności a zaostrzeniami astmy w ciągu ostatniego roku oraz uprawianiem sportu przez badanych. Stwierdzono także znamienną zależność między poziomem akceptacji choroby a zaostrzeniami astmy w ciągu ostatniego roku i wsparciem udzielanym badanym. Im poczucie własnej skuteczności i akceptacja choroby przez badanych były niższe tym mieli istotnie więcej zaostrzeń choroby. Im poczucie własnej skuteczności badanych było wyższe tym istotnie częściej uprawiali sport. Im poziom udzielanego badanym wsparcia był wyższy, tym istotnie częściej wyższa była ich akceptacja choroby.Wnioski: Większość pacjentów wymaga edukacji w zakresie prawidłowego zażywania leków, sposobów unikania czynników zaostrzających chorobę, w tym głównie alergenów. Niezbędna jest większa współpraca personelu medycznego z pacjentami chorującymi na astmę, aby podnieść ich indywidualne zasoby.

SUMMARYIntroduction: Asthma is one of the chronic diseases that affects a growing number of people and its bad treatment affects the patient's way of functioning in a society. Patients’ health behaviors such as exposure to allergens, smoking, irregular taking of drugs, a physical inactivity, stress and the occupation all affect the exacerbation of the disease. In the fight against the disease, psychosocial resources, for example, self-efficacy, an acceptance of illness and a social support may be helpful.Aim: The aim of this study was to investigate the health behaviors of patients with asthma, to indicate psychosocial resources and their role in maintaining health and to show the relation between these variables.Material and Methods: The study group included 100 patients suffering from asthma who were in a hospital ward because of their deteriorated conditions and in a clinic waiting for a check from a pulmonologist / allergist. A copyright questionnaire and two standardized tools( the Acceptance of Illness Scale and the General Self-Efficacy Scale) were used. To make the statistical analysis a chi-square test was used and the level of significance was set at p <0.05.Results: The acceptance of illness by the checked patients with asthma was at a middle level and their self-efficacy at an average one. The respondents showed positive and negative health behaviors. Most of them declared to do sports, most often walking and cycling. Most respondents took drugs irregularly, they were exposed to stress and allergens and they were supported by their relatives in the disease. There was a significant dependence found between the level of self-efficacy and exacerbations of asthma in the past year as well as the practice of sport by the respondents. Another found point was the significant correlation between the level of acceptance of the disease and asthma exacerbations in the past year and also support given to the respondents. The lower self-efficacy and acceptance of the disease the respondents had, the more often exacerbations of the disease they had. The higher self-efficacy they had, the more likely to do sports they were. The higher was the level of support they got, the higher was their acceptance of the disease.Conclusions: Most patients require education on the proper use of drugs and how to avoid harmful factors and mainly allergens. A greater cooperation is needed between medical staff and patients suffering from asthma to raise their individual resources.