This paper presents the edition of priest Piotr Skarga’s “Synod brzeski”, published in 1597 year in Vilnius. It consists of two pieces: the content-related and edition of the work. The paper is about unusually important historic and religious event which took place on the terrain Poland and Lithuania in XVI century - the church union between part of orthodox Church and catholic Church. Introduction contain the short outline of the history of the split (schizma) between the eastern and western Church and the renewed efforts of the unification of both lungs of Church in one organism of christianity, ended with success in 1596 year at the brzeski synod. Moreover problems relates polemics and the rhetoric of the Synod brzeski were also talked. The “Synod brzeski” is opus with polemic character which created literary reaction among polemicist - both unites and disunites - immediately after the it appears. Text of this edition of the “Synod brzeski” was based on first edition of the work (editio princeps) of the Piotr Skarga published in 1597 year in the Cracow, in the Andrzej Piotrkowczyk’s printer. The author of the “Synod brzeski” divided the work on two main pieces: Synod brzeski - being the report from union reunion and the “Obrona synodu brzeskiego” - being rhetorical and polemic defense of the unity of both rite within. In first part, Skarga presents the progress of the synod in lithuanian Brześć and describes the events which happened on it, in second, in 12 chapters he proves the legitimacies of the church union through suitable argumentation and effective refute accusations of the enemies of the union. The recipients of his work were not always well educated people. The artistic shape of the “Synod brzeski” expresses superior idea - the unity of both Churches.

Niniejsza praca stanowi edycję dzieła ks. Piotra Skargi – Synod brzeski, wydaną w 1587 r. w Wilnie. Składa się ona z dwóch części – merytorycznej oraz właściwej edycji dzieła. Dzieło traktuje o niezwykle ważnych wydarzeniach historyczno- religijnych, które rozegrały się na terenie XVI wiecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. – unii kościelnej między Cerkwią prawosławną a Kościołem katolickim. Część teoretyczna pracy (wstęp) obejmuje krótki zarys dziejów rozłamu między Kościołem wschodnim i zachodnim i ponawianych prób zjednoczenia obu płuc Kościoła w jednym organizmie chrześcijaństwa, zakończonych sukcesem w 1596 r. na synodzie brzeskim. Ponadto omówione zostały także kwestie dotyczące polemiki i retoryki Synodu brzeskiego. Część właściwą stanowi edycja dzieła P. Skargi. Jest to dzieło o charakterze polemicznym, które natychmiast po ukazaniu się wywołało literacką reakcję wśród polemistów zarówno unickich jak i dyzunickich. Z tego też względu, tekst niniejszego wydania Synodu brzeskiego oparty został na pierwszej edycji utworu (editio princeps) pióra Piotra Skargi, wydanej w 1597 r. w Krakowie, w drukarni Andrzeja Piotrkowczyka. Autor synodu brzeskiego podzielił dzieło na dwie główne części Synod brzeski – będący relacją z zjednoczeniowego zjazdu oraz Obronę synodu brzeskiego – stanowiącą retoryczno-polemiczną obronę jedności obu obrządków w ramach unii. W części pierwszej Skarga przedstawia przebieg synodu w Brześciu Litewskim oraz opisuje wydarzenia, które miały na nim miejsce, w drugiej natomiast w 12 rozdziałach dowodzi słuszności unii kościelnej poprzez odpowiednią argumentację i skuteczne zbijanie zarzutów przeciwników unii. Odbiorcami swego dzieła Skarga uczynił prostych i nie zawsze dobrze wykształconych ludzi. Kształt artystyczny Synodu brzeskiego wyraża nadrzędną idę – jedności obu Kościołów.