• Show simple item record
• Show full item record
• PBN data

select style... apa harvard chicago-fullnote-bibliography ISO-690

Bibliographic description



title:	Yerba mate - historia, właściwości i kultura spożywania
alternative title:	Yerba Mate - history, properties and culture of consumption
author:	Leśniowska Jagna
reviewer:	Kaganiec-Kamieńska Anna , Krzanowski Andrzej
advisor:	Krzanowski Andrzej
date of submittion :	2011-07-08
language:	Polish
abstract in Polish:	Niniejsza praca traktuje o yerba mate - jej historii, właściwościach, uprawie i specyficznej kulturze jej spożywania. Opracowanie składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów, zakończenia, aneksu- w którym zawarty jest tekst ankiety, słowniczka, spisu ilustracji i bibliografii.Rozdział pierwszy dotyczy historii yerba mate - zarówno jej spożywania jak i upraw - od najdawniejszych czasów do współczesności. Rozdział drugi poświęcony jest specyfice botanicznej i sposobom uprawy ostrokrzewu paragwajskiego, z którego liści produkuje się mate i sposoby ich obróbki. W kolejnym rozdziale omówiono właściwości fizyko-chemiczne naparu z yerba mate. Z rozdziału czwartego uzyskamy wiedzę o akcesoriach niezbędnych do spożywania używki. Ostatni rozdział dotyczy specyficznej kultury związanej z yerba mate. Opisuje rytuały oraz istotę znaczenia yerba mate dla mieszkańców Ameryki Południowej.Celem pracy było przybliżenie polskiemu czytelnikowi kulturowego fenomenu charakterystycznego dla społeczności kilku krajów Ameryki Południowej jakim jest spożywanie yerba mate. W ciągu wieków picie tego naparu i sam rytuał wrósł w amerykańskie społeczeństwa rejonu La Platy tak silnie, że ich mieszkańcy nie wyobrażają sobie dnia bez picia mate. Analizując źródła autorka ustaliła, że yerba mate ma szereg pozytywnych dla zdrowia właściwości swoim amatorom pomaga w wielu chorobach. Niestety cześć badań sugeruje, że jej picie w dużych ilościach, a szczególnie w połączeniu z paleniem tytoniu i piciem alkoholu może wydatnie zwiększać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe.Do produkcji mate służy ostrokrzew paragwajski. Roślina ta rośnie wyłącznie w Ameryce Południowej. Podejmowano próby przeniesienia uprawy na inne kontynenty, ale nie powiodły się one. Liście ostrokrzewu zanim staną się gotowym do spożycia suszem yerba mate są podpiekane, suszone, cięte, mielone i leżakowane. Każdy z tych procesów wpływa znacząco na późniejszy smak napoju i jego moc. Decyduje o tym też zawartośc łodyżek w suszu.Yerba mate przygotowuje się zarówno na ciepło jak i na zimno. Jest to możliwe dzięki wyjątkowym właściwościom jakie posiada ostrokrzew paragwajski. Uzyskuje się przy tym porównywalny smak. Istnieje wiele rodzajów naczyń do picia mate, które różną się od siebie materiałem których były zrobione, kształtem i rozmiarami. Drugim niezbędnym akcesorium do picia mate jest rurka z trzciny lub metalu z małym sitkiem na jednym końcu i płaskim, szerokim ustnikiem na drugim. Nosi ona nazwę bombilla.Przedmiotem, który całkowicie zrewolucjonizował parzenie yerba mate był termos. Dzięki niemu, bowiem uwolniono się od ogniska i paleniska kuchennego czy nawet kuchenki, ponieważ można mieć przy sobie ciepłą wodę przez kilka godzin. Spowodowało to również „wyjście yerba mate na ulicę”.Yerba mate, to jednak nie tylko napar. To rozbudowany rytuał związany z jego piciem. Ceremoniał daje też dobrą okazję do spotkań i rozmów z bliskimi sobie ludźmi. Bliskimi, bo każdy zaproszony do rueda matera jest bliskim. Komuś, kto nie zna tego rytuału, picie yerba mate przez tę samą bombillę może się wydać niehigieniczne. Nie można jednak zapominać, że zaproszenie do wspólnego mate oznacza przekroczenie pewnej granicy intymności i wpuszczeniem drugiej osoby do swojego świata. Tak, więc picie naparu jest bardzo ważną czynnością społeczną i kulturotwórczą.Do masowej produkcji yerby na początku XX wieku przyczyniło się sprowadzenie przez rządy południowoamerykańskie osadników z Europy. Ważną rolę w tym procesie odegrali Polacy. Yerba mate jest fascynującym i złożonym zjawiskiem, które ciężko jest zrozumieć komuś, kto nigdy nie był w Ameryce Południowej, autorka starała się jednak na ile to możliwe przybliżyć zwyczaj, który jest tak zrośnięty z całym społeczeństwem południa Ameryki Południowej.
abstract in English:	The following thesis concerns yerba mate – its history, properties, cultivation and a specific culture of consumption. This essay consists of the introduction, five chapters, the conclusion, and the appendix which comprises a questionnaire, illustration contents and bibliography.The first chapter is devoted to yerba mate history – both its consumption and cultivation from the ancient times to the present. The second chapter is dedicated to the botanical specificity and ways of Paraguayan holly cultivation, whose leaves are used to mate production, and the ways of processing the leaves. The next chapter discusses physical and chemical properties of yerba mate infusion. The fourth chapter gives knowledge about accessories necessary to mate consumption. The last chapter concerns a specific culture connected with yerba mate. It describes rituals and the meaning of yerba mate to South America inhabitants.The aim of the thesis was explain a cultural phenomenon characteristic to a few South American countries – yerba mate consumption - to the Polish reader. With time, drinking this infusion and the ritual itself has been so strong in American societies of La Plata region that their inhabitants cannot imagine a day without drinking mate. Analyzing various sources, the author found out that mate has a number of positive healthy properties and helps in many diseases. Unfortunately, some researches suggest that drinking mate in great amounts, especially connected with smoking tobacco and drinking alcohol, may substantially increase the risk of cancer.Mate is produced from Paraguayan holly. This plant grows only in South America. Some people tried to move the plantations to other continents, but they failed.The holly leaves before they become ready to consumption yerba mate are baked, dried, chopped, ground and matured. Each of these processes influences substantially the final taste of the beverage and its strength. The quantity of stems in dried leaves also influences its strength.Yerba mate is prepared both warm and cold. It is possible thanks to exceptional properties of Paraguayan holly. The taste is comparable. There are a lot of vessels used for mate drinking. They differ in material, which they were made of, shape and size. The second necessary accessory for mate drinking is a straw made of cane or metal with a little sieve at the one end and a flat, wide tip at the other. Its name is bombilla.The thing which totally revolutionized brewing mate is the thermos. Thanks to the thermos, fire or cooker is not necessary anymore, because one can have warm water in thermos for a few hours. It also caused ‘bringing yerba mate to the street’.Yerba mate is not only an infusion. It is an extended ritual of drinking. The ceremony is a good occasion for meetings and conversations with close friends, because everyone who is invited to rueda matera is a close friend. For someone, who does not know the ritual, yerba mate drinking by the same bombilla may seem not hygienic. However, one cannot forget that the invitation to the common mate drinking means passing some border of intimacy and letting the other person to one’s world. Hence the infusion drinking is a very important social and culture-forming activity.Fetching settlers from Europe by South American governments contributed to yerba mass production at the beginning of 20th century. Polish settlers played an important role in the process.Yerba mate is a fascinating and complex phenomenon, which is hard to understand for a person, who has never been to South America. The author, however, tried as best as she could to present the custom, which is so important in all the South American society.
keywords in Polish:	Yerba mate, Ameryka Południowa, napar, rytuał
keywords in English:	Yerba mate, South America, infusion, ritual
affiliation:	Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych
type:	master work

This item appears in the following Collection(s)

• Prace magisterskie
  
• ROD UJ