Otępienie jest zaburzeniem wyższych funkcji korowych często występującym w starości, spowodowanym chorobą Alzheimera (AD), otępieniami: naczyniowym (VaD), z ciałami Lewy´ego lub czołowo-skroniowym. Etiologia AD jest nadal nieznana. Najważniejszymi czynnikami predysponującym są: gen APOE 4, wiek, płeć, krótki okres edukacji, zawód nie wymagający aktywności umysłowej i występowania otępienia w rodzinie. Główne zmiany patomorfologiczne polegają na obecności w mózgu płytek starczych oraz zwyrodnienia włókienkowego, a patofizjologiczne na zaburzeniu w układzie cholinergicznym. AD objawia się podstępnym początkiem, powolnym przebiegiem, zaburzeniami pamięci, orientacji i zachowania, afazją, apraksją, agnozją, przestawieniem rytmu dobowego snu, trudnościami w ubieraniu i utrzymywaniu higieny. Później występują halucynacje, urojenia, nietrzymanie zwieraczy, postępujące osłabienie, którego skutkiem jest leżący tryb życia, dołączają się infekcje i odleżyny. VaD spowodowane jest najczęściej niedokrwieniem. Do czynników ryzyka tego otępienia należą głównie: wiek, płeć, nadciśnienie, niski poziom wykształcenia, nikotynizm, cukrzyca, hipercholesterolemia. W VaD częściej niż w AD obserwuje się nagły początek, skokowy przebieg, zachowany krytycyzm, obniżony nastrój. Występuje częściej u mężczyzn. Otępienie z ciałami Lewy’ego przebiega z nasilonymi zaburzeniami pozapiramidowymi, natomiast czołowo-skroniowe z zaburzeniami behawioralnymi. W diagnostyce otępień najważniejsze są: wywiad, badania laboratoryjne, neuropsychologiczne oraz CT lub MRI w celu wykluczenia innych przyczyn zaburzeń. W leczeniu AD stosuje się głównie inhibitory acetylocholinesterazy, a w VaD leki poprawiające krążenie mózgowe oraz przeciwmiażdżycowe. Coraz ważniejszą rolę odgrywa długotrwały proces rehabilitacji.

The disorder of higher functions of the core is characteristic of dementia, which often affects old people. It is mainly caused by Alzheimer’s disease (AD), vascular dementia (VaD), frontotemporal dementia and dementia with Lewy’s Bodies. Etiology of AD is still unknown. The most important risk factor are APOE 4 gene, age, sex, short education period, jobs that do not require intellectual activity and dementia among family members. The main pathomorphological changes consist in the presence of senile plaques and neurofibrillary tangles, whereas pathophysiological changes consist in disorders in cholinergic system. AD manifests itself in the insidious onset, a slow course of the disease, memory, spatial orientation and behavioural disorders, aphasia, apraxia, agnosia, dissomnia, difficulties in getting dressed and practising personal hygiene, and later on hallucinations, delusions, incontinent sphincters, increasing weakness and lack of mobility finally resulting in infections and decubitus ulcers. Vascular dementia is generally caused by cerebral ischaemia. The main risk factors include age, sex, hypertension, level of education, smoking, diabetes, and hypercholesterolaemia. VaD differs from AD with a sudden onset, an irregular course of disease, criticism and mood depression. It is more frequent in men. Dementia with Lewy Bodies takes a course with intensified extrapiramidal disorders, whereas frontotemporal dementia - with behavioural ones. In diagnosing dementia the most important are an interview, laboratory, neuropsychological, CT and MRI investigations. In AD treatment cholinesterase inhibitors are most often used while in VaD - antiarteriosclerotic drugs and those improving cerebral circulation. Long-lasting rehabilitation is playing an increasingly significant role in treating these groups of patients.