Zapożyczenia frazeologiczne niemieckiego pochodzenia w języku polskim

Przedmiotem badań niniejszej pracy licencjackiej są zapożyczenia frazeologiczne niemieckiego pochodzenia w języku polskim. Celem pracy było ukazanie wpływu niemieckich frazeologizmów na język polski - ich rola (użycie) w naszym języku ojczystym, a także jaki wpływ na język polski wywarły niemiecko-polskie kontakty językowe na przestrzeni tysiącleci. W pracy przebadano 48 przykładów frazeologicznych zapożyczeń z języka niemieckiego, które pochodzą w większości ze „Słownika zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie” autorstwa Marka Łazińskiego oraz częściowo z artykułu pod tytułem „Deutsche Entlehnungen im Polnischen - Geschichte, Sachbereiche, Reaktionen” autorstwa Ryszarda Lipczuka.W niniejszej pracy użyto unilateralnej, semazjologicznej metody badawczej w celu przeprowadzenia badania kontrastywnego, aby ukazać wpływ niemieckich zapożyczeń frazeologicznych na zasób słownictwa w języku polskim oraz wpływ niemiecko-polskich kontaktów językowych na kształtowanie się języka polskiego.Praca została podzielona na pięć rozdziałów. W pierwszym rozdziale zostały przedstawione podstawowe pojęcia z zakresu frazeologii oraz zapożyczeń, takie jak: frazeologizm, frazeologia, polileksykalność, idiomatyczność oraz rodzaje zapożyczeń. Drugi rozdział został poświęcony niemiecko-polskim kontaktom językowym - historii niemieckich zapożyczeń w języku polskim oraz ich wpływowi na nasz język ojczysty. Zostały przywołane wydarzenia historyczne takie jak: chrzest Polski, niemieckie osadnictwo na Wschodzie, kolonizacja niemiecka w czasie rozbiorów Polski w latach 1772-1795 czy też historia niemiecko-słowiańskich kontaktów językowych na Śląsku Cieszyńskim – terenie który był zamieszkiwany przez monarchie Habsburską przez prawie czterysta lat. W trzecim rozdziale pracy została przedstawiona niemiecka klasyfikacja frazeologizmów Haralda Burgera oraz polska klasyfikacja frazeologizmów Andrzeja Marii Lewickiego, które zostały ze sobą porównane.Czwarty rozdział pracy – empiryczna część pracy – została podzielona na trzy podrozdziały. Pierwszy z nich prezentuje stworzoną przeze mnie klasyfikację badanych zapożyczeń frazeologicznych na podstawie klasyfikacji frazeologizmów Haralda Burgera. Drugi podrozdział został poświęcony roli zapożyczeń frazeologicznych we współczesnym języku polskim – postawiono pytanie czy badane przykłady frazeologizmów są używane w języku polskim, a jeśli tak to w jakich sytuacjach/kontekstach. Badanie zostało przeprowadzone z użyciem Narodowego Korpusu Języka Polskiego oraz polskich gazet internetowych. Trzeci podrozdział empirycznej części pracy dotyczy ekwiwalencji tłumaczeniowej - badane zapożyczenia frazeologiczne zostały przyporządkowane do trzech grup ekwiwalencji: całkowitej, częściowej oraz zerowej.Wszystkie wyniki badania zostały podsumowane w piątym rozdziale pracy, które wskazały, iż bardzo duża liczba badanych frazeologizmów jest aktywnie używana w języku polskim oraz na znaczący wpływ niemiecko-polskich kontaktów językowych na język polski.

Der Untersuchungsgegenstand der vorliegenden Bachelorarbeit sind die phraseologischen Entlehnungen deutscher Herkunft im Polnischen. Das Ziel dieser Arbeit war es, den Einfluss der deutschen Phraseologismen auf die polnische Sprache aufzuzeigen, das heißt ihre Rolle (Gebrauch) in unserer Muttersprache, sowie den Einfluss der deutsch-polnischen Sprachkontakte im Laufe der Jahrtausende auf die polnische Sprache. In der Arbeit wurden 48 Bespiele der phraseologischen Entlehnungen aus der deutschen Sprache untersucht, die mehrheitlich aus dem Wörterbuch „Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie” nach Marek Łaziński und teilweise aus dem Artikel „Deutsche Entlehnungen im Polnischen - Geschichte, Sachbereiche, Reaktionen” nach Ryszard Lipczuk kommen.In der vorliegenden Arbeit wurde die unilaterale semasiologische Methode zur kontrastiven Untersuchung verwendet, um den Einfluss der deutschen phraseologischen Entlehnungen auf polnischen Wortschatz und den Einfluss der deutsch-polnischen Sprachkontakte auf die Entwicklung der polnischen Sprache darzustellen.Die Arbeit wurde in fünf Kapitel gegliedert. Im ersten Kapitel wurden die Basisbegriffe aus dem Bereich der Phraseologie und Entlehnungen dargestellt wie z.B.: Phraseologismus, Phraseologie, Polylexikalität, Idiomatizität und Typen der Entlehnungen. Das zweite Kapitel wurde den deutsch-polnischen Sprachkontakte – der Geschichte der deutschen Entlehnungen im Polnischen und ihrem Einfluss auf unserer Muttersprache – gewidmet. Es wurden die geschichtlichen Ereignisse beschrieben, wie z.B.: die Christianisierung Polens, die deutsche Ostkolonisation, die Kolonisation in der Zeit der Teilung Polens in den Jahren 1772-1795, als auch die Geschichte der deutsch-slawischen Sprachkontakte im Teschener Schlesien – auf dem Gebiet, das von fast vierhundert Jahren von Habsburgermonarchie bewohnt war. Im dritten Kapitel der Arbeit wurde die deutsche Klassifikation der Phraseologismen nach Harald Burger und die polnische Klassifikation der Phraseologismen nach Andrzej Maria Lewicki dargestellt, die miteinander verglichen wurden.Das vierte Kapitel der Arbeit – der empirische Teil – wurde in drei Unterkapitel gegliedert. Das erste Unterkapitel stellt, die von mir geschaffene Klassifikation der phraseologischen Entlehnungen, in Anlehnung an die Klassifikation der Phraseologismen nach Harald Burger, dar. Das zweite Unterkapitel wurde der Rolle der phraseologischen Entlehnungen in der polnischen Sprache gewidmet – es wurde die Frage stellet, ob die untersuchten Beispiele der Phraseologismen in der polnischen Sprache aktiv gebraucht werden, und wenn ja, in welchen Situationen/Kontexten. Die Untersuchung wurde mithilfe des Nationalkorpus des Polnischen und verschiedener Online-Zeitungen durchgeführt. Das dritte Kapitel des empirischen Teils betrifft das Thema der Übersetzungsäquivalenz – die phraseologischen Entlehnungen wurden drei Gruppen zugeordnet: der Volläquivalenz, Teiläquivalenz und Nulläquivalenz.Alle Ergebnisse der Untersuchung wurden im fünften Kapitel der Arbeit zusammengefasst, die deutlich zeigten, dass große Anzahl der untersuchten Phraseologismen im Polnischen aktiv verwendet wird und, dass die deutsch-polnischen Sprachkontakte bedeutsamen Einfluss auf die Entwicklung der polnischen Sprache hatten.