In search of one’s own voice : the "Aušrininkai" and Polish poetry of the 19th century

Artykuł jest poświęcony związkom poezji litewskiej i polskiej w ostatnich dwóch dekadach XIX wieku, a więc w okresie litewskiego odrodzenia narodowego, którego autorzy (pisarze i publicyści) podnieśli postulat tworzenia kanonu litewskiej literatury narodowej. Zwykle - zgodnie z głosami uczestników litewskiego odrodzenia - podkreśla się, iż dokonywano tego głównie poprzez deklarowane i rzeczywiste odcięcie się od tradycji literatury polskiej (tzn. polskojęzycznej). Badacze tego okresu w historii kultury litewskiej (a także polskiej na ziemiach litewskich) zwykle zwracają uwagę na pewien paradoks: był to czas, gdy pisarze litewscy bardzo chętnie czerpali motywy i wątki z literatury polskiej, głównie romantycznej o tematyce litewskiej, a także tłumaczyli sporo z języka polskiego. Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy do podobnej rewaloryzacji dochodzi w przypadku wersyfikacji w poezji okresu litewskiego odrodzenia, to znaczy: czy analiza wyborów formalnych, zwłaszcza gdy chodzi o metrum, potwierdza tezę pisarzy odrodzeniowych o ich programowym odcięciu się od tradycji literatury polskiej, czy też jej przeczy, bądź też zmusza do formułowania wniosków dalekich od dychotomii: kontynuacja tradycji - zerwanie z tradycją. W artykule zostają poddane analizie i interpretacji przede wszystkim wybrane wiersze poetów litewskich publikujących na łamach czasopisma "Auszra", wydawanego w latach 1883-1886 w Prusach Wschodnich, którego istnienie uznaje się w historiografii litewskiej za punkt wyjścia dla nieprzerwanego rozwoju literatury narodowej.

This article explores the relations between the Lithuanian and the Polish poetry in the last two decades of the 19th century. It was a time which saw the rise of Lithuanian National Revival, headed by writers and journalists gathered round the first national Lithuanian magazine Aušra, published in East Prussia between 1883-1886. The Aušrininkai, as they were commonly called, wanted to establish a national canon of Lithuanian literature, which should be fully independent of the Polish literary tradition. Although the severing of historic links with Polish literature and language went far beyond mere declarations, their task involved the reformers in a paradoxical situation. The paradox, long since noted by historians of Lithuanian culture and literature, was that in order in order to produce their own corpus they ransacked Polish literature for themes and motifs (especially those with a Lithuanian connection and a Romantic flavour) and translated a lot of Polish texts. The article asks the question whether a similar appropriation took place in the area of versification, ie. if the poets of the Lithuanian Revival, when confronted with formal choices in their handling of meter, steered clear of the Polish model or fell in with it despite their programmatic commitments. In fact, they had yet another option - to get round the dichotomy of either picking up the thread of tradition or letting it go completely. The answer to these dilemmas is sought the interpretation and analysis of a selection of poems published by the Aušrininkai, generally believed to be the founders of modern Lithuanian literature.