Deâkì proâvi polìfonìčnostì v strukturì futurističnoï lìriki (na vibranih prikladah z poezìï Velìmìra Hlebnìkova)

About the implementation of polyphony in the structure of the futuristic lyrics (on the selected examples of V. Khlebnikov lyrics)

Autorka podpisana w języku ukraińskim : Ксенія Дубєль. Bibliogr. s. 93

Bliskość muzyki i literatury nie jest nowym zagadnieniem w dziedzinie zarówno muzykologii jak i literaturoznawstwa. Szczególnie wyraźne są związki muzyki i poezji. Niezwykle interesująca realizacja motywów muzycznych pojawia się w poezji futurystycznej. W danej pracy przeanalizowana zostanie możliwość pojawienia się elementów polifonii w rytmice wiersza. Pod tym kątem zbadany zostanie utwór jednego z najwybitniejszych kubofuturystów rosyjskich, Wielimira Chlebnikowa. Analiza oparta będzie na wielowymiarowej typologii rytmu Jefima Etkinda, która zawiera takie elementy jak rytm toniczny, sylabiczny, rytm na poziomie składni, a także rymów, zarówno tych końcowych jak i anaforycznych czy wewnętrznych. Celem interpretacji wiersza w takim wymiarze jest wykazanie, że nakładające się na siebie poziomy rytmu tworzą system, który w pewnym stopniu imituje polifonię. W kontekście polifoniczności w poezji Chlebnikowa, a także innych przedstawicieli futuryzmu, w tym także ukraińskiego, należy wspomnieć o specyficznej budowie metrycznej, która polega na łączeniu różnych systemów metrycznych i miar wierszowych na niewielkich odcinkach tekstu. Taki chwyt nazywany jest mikropolimetrią i w połączeniu ze specyficznymi neologizmami, których częsta używali futuryści, zarówno rosyjscy, jak i ukraińscy, daje niezwykle interesujące wielowymiarowe brzmienia. W kontekście niniejszej pracy można uznać je za przejawy polifoniczności na materiale struktury rytmicznej.

The proximity of music and literature is not a new problem in the fields of both musicology and literary criticism. The association between music and poetry is particularly noticeable. Extremely interesting realization of musical themes appear in the futuristic poetry. It should be borne in mind that direct analogy between the musical and poetic aspects of polyphony is impossible, since both of these fields of art use a different coding. Therefore, the analysis of the poem in this angle should be conducted not holistically, but selectively and the research apparatus must be eclectic. All this will allow for the most objective analysis of the piece in terms of its musical analogy. In this article we will examine the possibility of the emergence of elements of polyphony in the rhythm of the line. In this respect the poem by one of the greatest Russian cubofuturists Velimir Khlebnikov will be examined. The analysis will be based on Yefim Etkind’s multidimensional rhythm typology, which includes elements such as tonic, syllabic and syntax rhythms, as well as rhymes, both final and anaphoric or internal. The purpose of the interpretation of the line in these terms is to demonstrate that the overlapping levels of rhythm create a system, which to some extent mimics polyphony. In the context of polyphony in Khlebnikov 's poetry, as well as other representatives of futurism, including Ukrainian, it is necessary to mention a specific metric structure, which consists in combining various metric systems in small sections of text. Such a grip is called micropolymmetry, and combined with the specific neologisms commonly used by futurists, both Russian and Ukrainian, gives extremely interesting multidimensional sounds. In the context of this work, they can be considered as a polyphonic manifestations of the material of the rhythmic structure.

Досліджуються спільні властивості музики і поезії з перспективи дослідницької методології компаративізму, визначаються риси спорідненості між музичною і пое- тичною поліфонічною композицією на матеріалі ритмічної структури футуристичних ліричних експериментів В. Хлєбнікова. Відзначаються різні ознаки поліфонічності текстів Хлєбнікова, які реалізуються на різних рівнях, зокрема найбільш виразно їх можна спостерігати на матріалі композиційного ритму.