"Dangerous" books, forbidden books : the influence of the ideological state control on the collecting resources in the Jagiellonian Library during the period of the Polish People's Republic

Referat przedstawia sytuację w zakresie gromadzenia zbiorów w Bibliotece Jagiellońskiej od zakończenia II wojny światowej do końca lat 80. XX w. Niedemokratyczne władze nieufnie traktowały książkę jako potencjalny nośnik niebezpiecznych idei, więc jej produkcja i rozpowszechnianie podlegała kontroli. Dla polskich bibliotek uniwersyteckich oznaczało to także ingerowanie władz w zakres gromadzonych i udostępnianych publikacji oraz zatrzymywanie na granicy dzieł przysyłanych do Polski. Opór społeczny wobec cenzury sprzyjał rozwojowi nielegalnego ruchu wydawniczego, którego wytwory niejawnie trafiały do bibliotek. Dopiero początek lat 90. XX w. przyniósł koniec instytucji cenzury i uwolnienie rynku, także rynku książki,a w następstwie uwolnienie działalności bibliotek uniwersyteckich spod nadzoru ideologicznego. Referat oparto na materiałach archiwalnych, przechowanych w Bibliotece Jagiellońskiej oraz na literaturze przedmiotu.

This paper presents the situation in the field of collecting resources in the Jagiellonian Library since the end of the Second World War until late 80’s of the 20th century. The undemocratic authorities treated book warily considering it the potential carrier of dangerous ideas, therefore the production and distribution of books were liable to control. For the Polish university libraries it also meant interference of the authorities with the area of the collecting and sharing publications as well as stopping on the border the publications sent to Poland. The social resistance to the censorship favored the illegal publishing movement which products were reaching to the libraries implicitly. Only at the beginning of the 90's of 20th century the censorship had ceased to exist and the market, including the book market, were freed. It was also a reason of the end of the state ideological control of the university libraries. This paper is based on the archival materials preserved in the Jagiellonian Library as well as on the literature on the subject.