Pidżiny, Kreole i Biblia. Analiza strategii użytych w tłumaczeniu Pisma Świętego z języka angielskiego na Tok Pisin

Tok Pisin jest bardzo interesującym językiem należącym do rodziny pidżinów i kreoli – niezwykłych mieszanek różnych języków mających swe początki w czasach gdy europejskie potęgi poszerzały swe terytoria dzięki podbojom kolonialnym. Język będący przedmiotem niniejszej pracy powstał z połączenia elementów języka angielskiego, niemieckiego oraz niezliczonej ilości rdzennych języków papuaskich. Tok Pisin jest językiem używanym przez zdecydowaną większość mieszkańców Papui-Nowej Gwinei, która uważana jest za jeden z najbardziej zróżnicowanych językowo obszarów świata. W takim środowisku język ten pełni wyjątkową rolę – jest jednym z najbardziej znaczących czynników spajających populację kraju w jeden naród. Niniejsza praca poswięcona jest dziełu bardzo ważnemu dla tego języka – Biblii oraz jej tłumaczeniu na Tok Pisin. Część teoretyczna tej pracy jest bardzo rozbudowana. Rozdział pierwszy omawia pochodzenie pidżinów i kreoli, ich strukturę, podobieństwa, różnice oraz ich status. Tematem kolejnej części jest Tok Pisin – jego historia, niektóre zagadnienia gramatyczne, leksykon oraz status w Papui-Nowej Gwinei. Trzeci rozdział poświęcony jest dyskusji na temat języka Biblii oraz znaczeniu jej wersji w języku angielskim oraz Tok Pisin. Analiza Biblii w Tok Pisin (Buk Baibel) jest przedmiotem analizy w rozdziale czwartym. Biblia ta została przetłumaczona zgodnie z zasadami ekwiwalencji dynamicznej – teorii, która pojawiła się w roku 1964 i jak dotąd wzbudziła szereg kontrowersji w środowisku tłumaczy. Celem niniejszej pracy było zatem sprawdzenie skuteczności tej teorii w praktyce, na przykladzie Biblii w Tok Pisin (biorąc pod uwagę różnice dzielące język angielski i Tok Pisin). Analiza przeprowadzona z wykorzystaniem róznych fragmentów tekstu Buk Baibel i jej angielskiego odpowiednika dowiodła, iż, pomimo wielu krytycznych opinii na jej temat, dynamiczna ekwiwalencja okazała się skuteczną metodą tłumaczenia w przypadku Buk Baibel.

Tok Pisin is a very interesting tongue belonging to the family of Pidgins and Creoles – fascinating mixtures of various languages which have their origins in the era of colonialism and exploration of new and unknown lands. The language this dissertation is focused on is an amalgam of mainly English, German and countless number of indigenous languages of Papua New Guinea, and it is spoken by the vast majority of inhabitants of the country, which is the most linguisticly diverse area of the world. In such an environment Tok Pisin has a very important role to play – it is the country’s lingua franca and one of the most important factors unifying the diverse patchwork of peoples of Papua New Guinea into a single nation. This dissertation analyzes a very important book for this language – the Bible and its translation from English into Tok Pisin. The theoretical part of the paper is wery wide. Firstly, it explores various theories of how Pidgins and Creoles came into existence, their structure, similarities and differences between them and their status. Secondly, it delves into linguistic matters strictly connected with Tok Pisin; its history, lexicon, grammar, and present status in Papua New Guinea. The third part revolves around the history and significance of the Bible in English and in Tok Pisin. Finally, the fourth part investigates the topic of the Tok Pisin translation of the Bible – the Buk Baibel. Since the translation has been carried out in accordance with the principle introduced in 1964 and called the dynamic equivalence, the main objective was to check if the application of that method was a successful one, taking into consideration the differences between Tok Pisin and its parent language. The research carried out on different samples form the Buk Baibel and the Bible in English proves that, despite a considerable amount of criticism the theory has received since its formation, employing the approach of dynamic equivalence contributed positively to the translation of the Bible into Tok Pisin.