In the crucible of change : residents of Southern Polish villages facing modernization processes : a reconnaissance

Celem artykułu jest analiza postaw społeczności wiejskich południowej Polski wobec przemian zachodzących w latach 1848-1948. Zapoczątkowane odgórnie, szybko stały się kwestią, wobec której społeczność musiała zająć stanowisko. Analizie poddano czynniki przyspieszające i spowalniające modernizację. Za najważniejsze uznano tradycyjną kulturę chłopską, mobilność, aktywność działaczy chłopskich, księży katolickich, nauczycieli, ziemiaństwa oraz warunki materialne. Rozważania koncentrują się na kwestii podmiotowości społeczności wiejskiej. Na podstawie analizy pamiętników chłopskich ukazują modernizację jako proces, w którym wieś odgrywała aktywną rolę, tworząc własny model przemian, dostosowany do istniejącej tradycji społecznej kształtującej życie codzienne lokalnej społeczności.

The aim of the article is to analyze the attitude of rural communities in southern Poland towards the changes taking place between 1848 and 1948. Launched from above, they quickly became an issue in relation to which the community had to take a stand. The factors accelerating and slowing down modernization were analyzed. Traditional peasant culture, mobility, the activity of peasant activists, catholic priests, teachers, the landed gentry, and material conditions were considered to be the most important. The reflections focus on the question of rural community agency. Based on an analysis of peasant diaries, they show modernization as a process in which the village played an active role, creating its own model of change, adapted to the existing social tradition shaping the everyday life of the local community.