Elementy nacechowane kulturowo (Culture-Specific Items) w polskich tłumaczeniach „Intervista con la storia” Oriany Fallaci

Niniejsza praca omawia kwestię elementów nacechowanych kulturowo (ang. Culture-Specific Items) w tłumaczeniu „Intervista con la storia” („Wywiadu z historią”) Oriany Fallaci. Przetłumaczono dwa wywiady z książki, przeprowadzone z dwoma włoskimi politykami. Dodatkowo umieszczono informacje objaśniające dotyczące elementów nacechowanych kulturowo w postaci przypisów na dole strony. Autor niniejszej pracy wysuwa hipotezę, że w obliczu znacznej liczby rozpoznanych elementów nacechowanych kulturowo konieczne jest wprowadzenie elementów objaśniających. Co więcej wydaje się, że przypisy są jedyną dopuszczalną techniką w tym wypadku ze względu na gatunek tekstu, a mianowicie wywiad. Szczególna cecha wywiadu – to znaczy fakt, że jest on lub ma być zapisem naturalnej rozmowy pomiędzy dwiema osobami lub ich większą liczbą – nie pozwala na modyfikacje tekstu, a zmusza tłumacza do umieszczania elementów objaśniających poza nim w postaci przypisu. W celu udowodnienia zapotrzebowania na takie elementy objaśniające przeprowadzono ankietę. Wyniki pokazały, że śledzenie przebiegu rozmowy i zrozumienie informacji, które teksty mają przekazywać, było trudne dla czytelników, jeśli nie dysponowali oni przypisami. Kiedy jednak przypisy dotyczące tych samych fragmentów tekstów pojawiły się, czytelnicy mogli z większą łatwością śledzić rozmowę, a poziom satysfakcji z lektury wzrósł znacząco. W pracy zwrócono uwagę na rolę tłumacza jako przewodnika kulturowego, przy założeniu, że tłumacz nie tłumaczy jedynie z jednego języka na drugi, lecz także tłumaczy jedną kulturę drugiej.

The present paper deals with Culture-Specific Items in the Polish translation of Oriana Fallaci’s "Intervista con la storia" ("Interview with history"). Two interviews from the book with two Italian politicians were translated and additional, explicatory information for the Culture-Specific Items identified in the texts was inserted in the form of footnotes. The author of the present paper claims that since the texts abound in Culture-Specific Items, it is necessary to introduce explicatory elements. Furthermore, footnotes appear to be the only plausible technique in this specific case because of the genre of the text, namely, the interview. The specific nature of the interview – it being or pretending to be a natural conversation between two or more interlocutors – does not allow for internal textual modifications but forces the translator to include explicatory information outside of the main body of the text in the form of a footnote. In order to prove the necessity for such explicatory elements, a survey was conducted. The results showed that readers found it difficult to follow the flow of the conversation and to grasp the message the texts are to convey if left without any footnotes. When footnotes appeared for the same excerpts, the readers could follow the conversation with much more ease and the level of their satisfaction after reading such texts rose significantly. The paper draws attention to the role of the translator as a cultural guide, based on the assumption that the translator does not only translate from one language into another, but also from one culture into another.