An expert's opinion in the amended Polish criminal proceedings

Bibliogr. s. 52

Założeniem tego artykułu jest przede wszystkim zwrócenie uwagi na kwestię opinii prywatnej, najważniejsze wątpliwości z nią związane i ocenę jej potencjalnej wartości dowodowej na gruncie przyszłego stanu prawnego. Kwestie techniczne dotyczące opinii biegłego wyznaczonego przez sąd nie ulegną znaczącej zmianie - modyfikacji dozna jedynie krąg podmiotów uprawnionych do składania wniosku dowodowego w ramach artykułu 167 k.p.k. Zmiana polskiego modelu postępowania karnego zmierza w stronę zwiększonej kontradyktoryjności. Ciężar walki o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie przeniesiony zostanie na barki stron procesowych. W związku z tym docelowym założeniem jest uczynienie z sądu bezstronnego arbitra, który tylko w uzasadnionych wypadkach będzie mógł skorzystać z możliwości dopuszczenia dowodu z urzędu. Z dniem 1 lipca 2015 roku dojdzie do przeobrażenia ról pełnionych przez uczestników procesowych. Rodzi się od razu pytanie o proces ich adaptacji do nowych zadań i związane z tym szanse dla wymiaru sprawiedliwości oraz zagrożenia. Na gruncie znowelizowanego art. 393 §3 k.p.k. dopuszczalne będzie odczytanie na rozprawie wszelkich dokumentów prywatnych powstałych poza postępowaniem karnym, w tym również ekspertyzy prywatnej. Jest to istotne novum w polskim systemie prawa karnego procesowego, w związku z czym pojawia się szereg wątpliwości co do procedury certyfikacji i recertyfikacji biegłych, a także dostępu stron do materiału dowodowego w kontekście zasady równości broni.

Polish model of criminal proceedings is moving toward a genuine adversarial system. The brunt of the fight for favorable decision for themselves will be shifted onto the shoulders of the parties. Therefore, the objective is to make the court an impartial arbitrator, who only in justified cases will be able to admit an evidence ex officio. Issues relating to expert designated by the court will practically remain the same. One of the greatest modification refers to the class of persons eligible to submit an evidence motion under the article 167 of the Code of Criminal Procedure. The radical change will be introduced in amended article 393 §3 of the C.C.P. "any private documents, created beyond the criminal proceedings, can be read at the hearing, especially: statements, publications, letters and notes". This provision opens the way for a private expertise and gives a chance for creating a genuine adversary proceedings. The assumption of this thesis is primarily to draw attention to the issue of a private opinion, doubts associated with it and assessment its potential value of proof on the basis of the future legal status. The first problem is connected with admissibility of a private opinion in the preparatory stage. Will there be an option to share the evidences in order to form an opinion by private expert? Another matter is that we do not have in Poland a coherent system of experts' certification. Authors of the new regulation opened the way for the introduction of a private opinion, not caring about establishing the criteria for protecting the quality of such expertise. Moreover, the issue of exclusion of partial expert appears to be complicated. All mentioned problems immediately provoke thoughts about adjusting to the new tasks - great opportunities and risks for justice system. It might be a great challenge to assess this new type of an evidence. We shall believe in the ability of Polish judges to adapt to the new conditions of process and cope with the difficulties, which, like in the case of a private opinion, appear to be very considerable.