Diné constitutional status in the American federal system - analysis in the water law perspective

Praca analizuje pozycję ustrojową Navajo Nation w systemie federalnym Stanów Zjednoczonych z perspektywy praw wodnych – zasobu o znaczeniu strategicznym w regionie amerykańskiego Południowego Zachodu. Postępujące zmiany klimatyczne, susza i obniżające się poziomy wód w systemie rzeki Kolorado sprawiają, że polityka wodna w regionie stała się istotnym polem konfliktu interesów pomiędzy aktorami stanowymi, plemiennymi oraz rządem federalnym. Diné są w nieproporcjonalny sposób dotknięci kryzysem – niemal jedna trzecia gospodarstw domowych boryka się z brakiem dostępu do bezpiecznego, stabilnego źródła wody, co uwidacznia systemowe nierówności w tym zakresie. Mimo formalnego uznania suwerenności plemiennej, Narody Rdzenne napotykają poważne przeszkody w jej egzekwowaniu, gdy ta zagraża realizacji interesów stanowych i federalnych. Autorka w niniejszej pracy proponuje analizę czynników historycznych, prawnych, społecznych i środowiskowych, które składają się na ograniczony dostęp Navajo Nation do wody. W efekcie wykazano, iż ograniczone możliwości w egzekwowaniu praw wodnych przez rząd Navajo Nation stanowią o podrzędności Narodu w systemie federalnym Stanów Zjednoczonych.

This work examines the Navajo Nation’s constitutional status in the US federal system through the lens of water rights – a strategically important resource in the American Southwest. Ongoing climate change, drought and declining water levels in the Colorado River have made water policy in the region a significant field of conflict of interest between state and tribal actors as well as the federal government. Diné People are disproportionately impacted, with nearly a third of households lacking access to a safe, stable water source, which exposes systemic inequities in the area. Despite the formal recognition of tribal sovereignty, Indigenous Nations face serious obstacles when exercising that sovereignty jeopardizes state and federal interests. In this thesis, the author offers an analysis of the historical, legal, social and environmental factors that contribute to the Navajo Nation’s limited access to water. As a result, it is presented that the Navajo Nation government’s limited capacity to enforce water rights represents the Nation’s inferior position in the US federal system.