Niniejszy artykuł przedstawia analizę dwóch zjawisk składniowych, które są podporządkowane tzw. regule drugiej pozycji: zjawiska V2 obserwowanego we wszystkich językach germańskich oprócz angielskiego oraz klitycyzację drugiej pozycji (Wackernagela), która występuje w niektórych językach słowiańskich. Pierwsza część artykułu (Migdalski 2018), opublikowana w poprzednim numerze czasopisma, wskazała na konieczność rozróżnienia dwóch typów efektu drugiej pozycji: pierwszy z nich dotyczy finitywnych form czasownika oraz klityk zaimków osobowych i czasowników posiłkowych, a drugi typ jest odpowiedzialny za występowanie klityk zdaniowych w zdaniach wyrażających nacechowaną formę siły ilokucyjnej. Ponadto, pierwsza część artykuł nawiązywała do generalizacji Boškovića (2016) dotyczącej pozycji klityk w zdaniu. Generalizacja ta mówi, że klityki drugiej pozycji występują jedynie w językach bez przedimków. Artykuł ten wykazuje, że chociaż generalizacja ta jest empirycznie poprawna, to nie uwzględnia ona dystrybucji klityk czasowników posiłkowych i nie jest ona poparta obserwacjami diachronicznymi. Druga część artykułu, która jest zamieszczona poniżej, proponuje generalizację alternatywną, która wiąże obecność klityk przyczasownikowych w języku z dostępnością wykładników morfologicznych czasu.

This paper accounts for the distribution of two second position effects, the V2 (verb second) order observed in continental Germanic languages and second position cliticization, attested in some Slavic languages. The first part of this paper (Migdalski 2018), published in the previous issue of this journal, showed that it is necessary to distinguish two types of second position effects: one of them affects finite verbs and pronominal and auxiliary clitics, whereas the other one is restricted to the contexts of marked illocution and is observed among a small class of so-called operator clitics. Furthermore, the first part of Migdalski (2018) addressed Bošković’s (2016) generalization concerning the distribution of clitics, which states that second position pronominal and auxiliary clitics are found only in languages without articles. It showed that although this generalization is empirically correct, it does not account for the distribution of auxiliary clitics and is not supported by diachronic considerations. The second part of this paper proposes an alternative generalization, which restricts verb-adjacent cliticization to tensed environments.