Artykuł przedstawia przegląd teorii racjonalizujących stosowanie sankcji karnej na przestrzeni dziejów z uwzględnieniem ich historycznych oraz filozoficznych podstaw. W miarę upływu lat teorie te w praktyce z różnym stopniem efektywności spełniały wyznaczane im cele. Płynące stąd rozczarowania stały się przyczynkiem do poszukiwania alternatywy dla tradycyjnie rozumianej kary i rozwoju nowych koncepcji, w tym sprawiedliwości naprawczej. Praca przedstawia jej główne założenia oraz możliwości jej aplikacji we współczesnych systemach prawnych.

The article presents an overview of rationalizing the use of criminal sanctions throughout history, considering their historical and philosophical foundations. Over the years, these theories met the goals set for them in practice with different degrees of effectiveness. The resulting disappointments have become the reason for seeking an alternative to traditionally understood punishment and the development of new concepts, including restorative justice. The work presents its main assumptions and possibilities of its application in contemporary legal systems.