The value of dialect in consolidating the identity of the rural community (on the base of the “Mayor tales” (“Opowieści sołtysa”) by Stefan Szot)

Materiał badawczy stanowi zbiór 13 gawęd autorstwa Stefana Szota, długoletniego i nadal piastującego swą funkcję sołtysa Iwkowej, zatytułowany Opowieści sołtysa. Gwara odgrywa tam rolę niezwykle ważnego budulca wiejskiej społeczności i przekaziciela treści kulturowych. Identyfikacja z określonym miejscem (Iwkowa) następuje w dużej mierze za pomocą lokalnej odmiany dialektu. Autor uautentycznia wypowiedzi bohaterów, zapisując je gwarą Pogórza z wyrazistymi właściwościami lokalnymi, widocznymi szczególnie na płaszczyźnie fonetycznej (np. wymowa jednonosówkowa, realizacja grupy -ro jako -re, mazurzenie) oraz leksykalnej. Leksemy gwarowe pojawiają się także w narracji i podkreślają silne związków gwary z wytworami tradycyjnej kultury materialnej i niematerialnej (nieposiadającymi nazw w polszczyźnie ogólnej). Gwara w Opowieściach sołtysa nierzadko stanowi miernik przynależności do iwkowskiej wspólnoty językowo-kulturowej, gdyż pełne zrozumienie treści ukrytych w przywołanych w tekście przezwiskach, mikrotoponimach i nazwach przysiółków (w fonetycznej postaci gwarowej) wymaga dobrej orientacji w lokalnych realiach.

The research material is comprised of the collection of 13 tales entitled The Mayor Tales by Stefan Szot, a long time mayor of Iwkowa village, who is still in office. The dialect used in The Mayor Tales (Opowieści sołtysa) plays the role of the building block of the village community and serves as a carrier of cultural content. Identification with a given area (Iwkowa) takes place, to a great extent, by the means of the local dialect. The author authenticates the utterances of his characters by writing their words using the Pogórze dialect and incorporating expressive local characteristics, which are especially visible at the phonetic level (e.g. lack of the front nasal vowel, pronouncing -ro as -re, mazuration) and lexical level. Dialectal lexemes appear also in the narration emphasising close connection between the dialect and the material and non-material products of traditional culture (ones that do not have names in the standard Polish language). The dialect used in The Mayor Tales very often serves as a measure of membership in the language and culture community of Iwkowa, as the ability to fully understand the content hidden in the quoted nicknames, microtoponyms, and names of hamlets (in their phonetic dialect form) is dependent on good knowledge of local reality.