Cultural, religious and geopolitical markers of the (self)identification of the Montenegrins

W artykule omawiane są najważniejsze aspekty złożonej – utrudnionej względami geopolitycznymi – narodowej i kulturowej (auto)identyfi kacji Czarnogórców, wpisanej w proces reinterpretacji ich rodzimej historii i tradycji narodowej. Jednym z kluczowych problemów Czarnogórców, funkcjonujących przez stulecia w obrębie wspólnej serbsko-czarnogórskiej kulturosfery, jest nie tylko ich tzw. podwójna tożsamość na poziomie jednostkowym, ale także wynikająca z istotnego zróżnicowania etniczno-kulturowego poszczególnych regionów Czarnogóry identyfikacja na poziomie ogólnonarodowym (trzy etnogeograficzne jednostki identyfikacji podstawowej, alternatywnej i hybrydycznej). W artykule wskazuje się na nadmierne upolitycznienie dyskursu tożsamościowego, które utrudnia próby konstruowania czarnogórskiego kanonu tradycji kulturowej oraz decyduje o wykorzystywaniu prawosławia (i lokalnych Cerkwi prawosławnych) oraz islamu jako narzędzi w służbie doraźnej polityki.

In the article the most important aspects of a complex – and impeded by geopolitical reasons – national and cultural (self)identifi cation of the Montenegrins, which is inscribed into a process of the reinterpretation of their native history and tradition, are taken into consideration. One of the most crucial problems of the Montenegrins, who have been for centuries existing within a common Serbian-Montenegrin cultural sphere, is not just their double identity at an individual level but also the identifi cation at a collective level that derives from an important ethnic-cultural complexity of certain Montenegrin regions (within three ethnogeographic entities: the basic, the alternative and the hybrid). In the article an overwhelming political instrumentalization of identity discourse is analyzed. It is responsible for impeding attempts of the constructions of the Montenegrin canon of the cultural tradition and makes it possible to utilize the Orthodoxy (including the local Orthodox Churches) and Islam as a tool in making current policy.