Celem artykułu jest ukazanie diametralnej przemiany, jaka zaszła na przełomie lat 40. i 50. XX w. na terenach na wschód od Krakowa w związku z budową Nowej Huty. Temat został przeanalizowany na podstawie literatury oraz własnych dociekań i obserwacji autora. Tekst zawiera charakterystykę przestrzeni dawnych wsi, na których terenie powstała huta stali oraz nowe miasto, ze szczególnym uwzględnieniem budowli sakralnych, dworów i pałaców, a także obiektów o charakterze militarnym, komunikacyjnym, przemysłowym i społecznym. Następnie opisano jak zabudowę nowego miasta wpisano w zastane uwarunkowania naturalne oraz historyczne. Druga część artykułu to charakterystyka architektury i urbanistyki Nowej Huty, a także głównych obiektów użyteczności publicznej nowego miasta.

The article aim is presentation of diametrical area transformation on the east side of Kraków at the turn of 1940s and 1950s. The theme was analysed basing on literature and authors studies and observations. The text contains characteristic of space of past villages, where still factory and the new city were built, especially sacred buildings, manor houses and palaces and military, communication, industrial and social objects. Afterwords there is description how the new city development was insert in existing natural conditions and historical communication ways. The second part of article is characterisation of Nowa Huta architecture and town planning and the main public buildings of the new city.