Artykuł omawia i analizuje prace o Śląsku, którymi wybitny socjolog Jan Szczepański rozpoczął i zakończył swoją twórczość naukową i eseistyczną oraz jego pisma o protestantyzmie. Refleksje Szczepańskiego nad ziemią swego pochodzenia bazowały na własnej biografii i dziejach pokoleń przodków, ujawniając jednocześnie szersze procesy społeczno-kulturowe, których rezultat stanowiły. Autorka także stawia tezę, że duże znaczenie całej socjologicznej twórczości Jana Szczepańskiego wynikało w znacznej mierze z faktu, że wywodził się ze specyficznego kulturowo regionu jakim jest Śląsk Cieszyński. A jego pozycja była dwojako odmienna od innych badaczy: był śląskim chłopem : mógł więc patrzeć na polską post-szlachecką kulturę z dystansem, a z kolei jego luterańskie pochodzenie uwrażliwiało go na sprawy związku religii i nacjonalizmu.

The article discusses and analyzes the works about Silesia of an eminent sociologist Jan Szczepanski, with which he began and ended his academic career, as well as his essays, and his writings on Protestantism. Szczepanski's reflections about his native country were based on his own biography and the history of generations of his ancestors, revealing at the same time the broader socio-cultural processes, of which they were the results. The author also argues that the importance of the enrire sociological work of Jan Szczepanski resulted largely from the fact that he came from a specific cultural region that is Cieszyn Silesia. And his position was different from other scholars in two ways: as a Silesian peasant - he could look at the Polish post-noble culture from a distance, and in turn his Lutheran background made him sensitive to the problems of relations between religion and nationalism.