W niniejszym artykule chciałabym przybliżyć działalność artystyczną i literacką grupy Polaków, którzy po wybuchu I wojny światowej schronili się na terenie Hiszpanii. Czołową postacią wśród nich był Józef Pankiewicz, który w sierpniu 1914 roku wraz z żoną przekroczył granicę francusko-hiszpańską. Pankiewiczowie zatrzymali się początkowo w Barcelonie, jednak wkrótce przenieśli się do stolicy Hiszpanii. W Madrycie dołączyli do nich artyści Wacław Zawadowski i Władysław Jahl z żoną Łucją, krytyk sztuki i filozof Marian Paszkiewicz, etnograf Eugeniusz Frankowski, poeta Tadeusz Peiper, Zdzisław Milner - romanista i tłumacz, poeta Janusz Herlain oraz ksiądz Józef Borodzicz. Opera madrycka zatrudniała polską śpiewaczkę Wandę Lachowską, a pianista Artur Rubinstein triumfował na scenach Barcelony, Madrytu i San Sebastian. Polacy bardzo wyraźnie zaznaczyli swą obecność w intelektualnych kręgach stolicy Hiszpanii. W prasie z tego okresu odnaleźć można wzmianki na temat badań Frankowskiego, występów Lachowskiej i Rubinsteina oraz odczytów na temat sztuki, które dawał Paszkiewicz. Jednak najgłośniejszym przedsięwzięciem artystycznym Polaków była wystawa zorganizowana w kwietniu 1918 roku w Ministerio de Estado. Był to pierwszy pokaz polskiej sztuki w stolicy Hiszpanii.

In the course of this article, I would like to present the artistic and literary activity of a group of Poles, who after the outbreak of The First World War sought refuge in Spain. The leading figure among them was Józef Pankiewicz, who crossed the French-Spanish border with his wife in August 1914. Initially, Mr and Mrs Pankiewicz stayed in Barcelona, but they soon moved to the Spanish capital. In Madrid they were joined by other artists such as: Wacław Zawadowski, and Władysław Jahl with his wife Łucja, art critic and philosopher Marian Paszkiewicz, etnographer Eugeniusz Frankowski, poet Tadeusz Peiper, Romanist and translator Zdzisław Milner, poet Janusz Herlain and priest Józef Borodzicz. Polish singer, Wanda Lachowska was employed at the Madrid Opera, and pianist Arthur Rubinstein triumphed on the stages of Barcelona, Madrid and San Sebastian. The presence of the Poles was clearly felt in the intellectual circles of the Spanish capital. In the press from this period references can be found to the research conducted by Frankowski, performances given by Lachowska and Rubinstein and Paszkiewicz's lectures on art. However, the most important artistic enterprise of the Poles was an exhibition, organized in April 1918 in the Ministerio de Estado. It was the first time Polish art was shown in the Spanish capital.