Bezstresowe życie? Współcześnie, w błyskawicznie zmieniającym się świecie, można odnieść wrażenie, że to oksymoron. Mózg jako właściwe centrum dowodzenia odgrywa decydującą rolę w ocenie postrzeganego lub rzeczywistego stresu. W zależności od warunków angażuje on odmienne szlaki neurohormonalne. Z uwagi na wszechobecny charakter stresu niezbędne jest poszerzanie wiedzy na temat mediatorów i ich receptorów, które pośredniczą w funkcjonowaniu osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) oraz układu współczulnego wraz z rdzeniem nadnerczy (SAM). Pozwoli to na sprecyzowaną interwencję farmakologiczną w celu złagodzenia szkodliwego wpływu stresu na współdziałanie całych układów- odpornościowego, neuroendokrynnego czy pokarmowego. Drogi interakcji między układem pokarmowym, a ośrodkowym układem nerwowym są stopniowo odkrywane. Dotychczasowe obserwacje sugerują, że obejmują m.in. tkankę limfatyczną związaną z jelitami- GALT, nerw błędny, sygnalizację za pomocą neuropeptydów i metabolitów jelitowych. Wymienione ścieżki wspólnie tworzą oś mózg-jelita-mikrobiom. Coraz liczniejsze badania sugerują, że mikrobiom jelitowy wykorzystuje ten dwukierunkowy system komunikacji w celu modulowania rozwoju i aktywności mózgu. Analiza różnorodności bakterii ludzkiego mikrobiomu wykazała, że w naszym jelicie żyje około 1000 gatunków bakterii. Wczesne jego zakłócenie- niewłaściwą dietą, nadużywaniem antybiotyków czy też stresującym środowiskiem życia- dziesiątkuje symbiotyczne bakterie i trwale zmienia odporność organizmu. W konsekwencji tworzy to korzystne warunki dla namnażania chorobotwórczych gatunków bakterii. Badania z udziałem mysz wolnych od wszystkich wykrywalnych mikroorganizmów i pasożytów-GF dostarczyły przekonujących dowodów na niezbędny udział mikroorganizmów jelitowych w kontroli optymalnej reakcji na stres. Ponadto dowiedziono, że prawidłowa mikroflora jelitowa utrzymuje homeostazę ośrodkowego układu nerwowego poprzez regulację neurogenezy, przekaźnictwa nerwowego oraz przepuszczalności bariery krew-mózg. Badanie potencjalnych terapii wykorzystujących szczepy probiotyczne, prebiotyki czy przeszczep mikrobioty kałowej- FMT pozwoli ocenić przydatność mikrobiomu jako biomarkera chorób układu nerwowego oraz odpornościowego. Konieczne są dodatkowe badania i obserwacje prowadzone na ludziach, które są w stanie pomóc w opracowaniu nowych strategii postępowania w zaburzeniach pokarmowych i neuroimmunologicznych, związanych ze stresem.

A stress-free life? Nowadays, in the fast-paced world, it sounds like an oxymoron. The brain as an applicable command center plays a decisive role in assessing perceived or actual stress. Depending on the conditions, it involves different neurohormonal pathways. Due to the widespread nature of stress, it is necessary to broaden the knowledge about mediators and their receptors that mediate in the functioning of the hypothalamic- pituitary- adrenal (HPA) axis and the sympathetic- adreno- medullar (SAM) axis. This will allow for specific pharmacological intervention to soften the harmful effects of stress on the interaction of the entire immune, neuroendocrine and digestive systems. The routes of interaction between the gastrointestinal and central nervous systems are gradually being discovered. Previous observations suggest that they include, among other things, gut-associated lymphoid tissue (GALT), the vagus nerve, signalling with neuropeptides and intestinal metabolites. These pathways together form an axis of brain- intestinal-microbial. More and more studies suggest that intestinal microbiology uses this two-way communication system to modulate brain development and activity. Analysis of the bacterial diversity of the human microbiome has shown that there are about 1000 species of bacteria in our intestines. Its early disruption - an improper diet, overuse of antibiotics or a stressful living environment- decimates symbiotic bacteria and permanently changes the body's immunity. As a result, it creates favourable conditions for the multiplication of pathogenic bacteria species. Studies with mice free of all detectable microorganisms- germ free (GF) have provided convincing evidence of the necessary contribution of intestinal microorganisms to control the optimal stress response. In addition, it has been shown that a normal intestinal microflora maintains the homeostasis of the central nervous system by regulating neurogenesis, nerve transmission and permeability of the blood-brain barrier. The study of potential therapies using probiotic strains, prebiotics or fecal microbiota transplantation (FMT) will allow to assess the usefulness of the microbiome as a biomarker of nervous and immune system diseases. Additional research and observations on people are necessary, which are able to help develop new strategies for dealing with gastrointestinal and neuroimmune disorders associated with stress.