Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie młodzieżowej odmiany języka japońskiego jako jednego z dialektów socjalnych japońszczyzny i ukazanie wieloaspektowego charakteru tego zjawiska. Rozważany w niniejszej pracy konglomerat zachowań językowych funkcjonuje zarówno w japońskim dyskursie naukowym, jak również w obiegu potocznym pod dwoma określeniami wakamono kotoba oraz wakamonogo, które należy tłumaczyć jako ‘socjolekt młodzieżowy’ i jest przedmiotem licznych kontrowersji. Część pierwsza rozprawy odnosi się do problematyki językoznawczej i koncentruje się przede wszystkim na opisie zagadnień socjolingwistycznych w odniesieniu do płaszczyzny japońskiej. Zostaje tutaj przedstawiona krótka historia utrwalania się na płaszczyźnie językoznawstwa japońskiego pojęcia gengo seikatsu ‘życia językowego’. W dalszych rozważaniach następuje próba zdefiniowania oraz klasyfikacji japońskiego socjolektu młodzieżowego i wskazanie jego językowego i społecznego wymiaru. Druga część pracy zawiera spójny opis głównych tendencji językowych obserwowanych w ostatnim dziesięcioleciu w Japonii, które zostały przypisane do określonych kategorii socjolektu młodzieżowego. Wyróżniamy tutaj przede wszystkim mechanizmy skracania (skróty, skrótowce, hybrydy), wyrażenia wieloznaczne i peryfrastyczne, szczególne użycie sufiksów słowotwórczych, przysłówki emfatyczne, grzeczność usługowa realizowana w miejscu odbywania pracy dorywczej, a także zapożyczenia, wyrażenia odangielskie oraz hybrydy językowe. Część trzecia zawiera szczegółowy opis wyników badań terenowych przeprowadzonych przez autorkę w latach 2013-2015 w wybranych placówkach japońskich. W tej części zostało przedstawione środowiskowe tło i społeczne atrybuty determinujące strategie komunikacyjne młodzieży (tj. wiek, płeć, miejsce pochodzenia, afiliacja do organizacji i instytucji, rola różnych wymiarów przestrzeni komunikacyjnej). Następnie dochodzi do skonfrontowania młodzieżowej odmiany japońszczyzny z takimi jej obszarami jak honoryfikatywność, stosunek do normy i poprawności, kwestia świadomego kształtowania wieloznaczności i strategii asekuracji komunikacyjnej, a także obraz świadomości językowej i jej przemiany. W ostatnim rozdziale zaprezentowano ocenę wzorców uznawanych przez japońskich antropologów i socjolingwistów za typowe dla kultury japońskiej z uwzględnieniem stojących w opozycji do nich postaw wyróżniających kulturę młodzieżową. W niniejszej pracy japoński socjolekt młodzieżowy zostaje przedstawiony jako konsekwencja swego rodzaju autokreacji środowiska młodzieżowego, które ze swojej natury jest konfrontacyjne i taka też jest jego codzienna mowa. Samoizolacja grup środowiskowych wytwarzających odrębne narzędzia językowe doprowadza do zasadniczych zmian na płaszczyźnie komunikacyjnej. Determinowana rozwojem nowych technologii dynamika zmian, które zachodzą w obrębie tej środowiskowej odmiany języka, mobilizuje badacza do ciągłej obserwacji oraz weryfikacji zgromadzonych przejawów aktywności komunikacyjnej młodych Japończyków. Warto podkreślić, że niniejsza publikacja jest na płaszczyźnie polskiego językoznawstwa japonistycznego pierwszą obszerną rozprawą poruszającą kwestie socjolingwistyczne w Japonii.

The present publication focuses on the description of current communicative strategies of Japanese youth, with reference to their social attitudes, system of values and language and social awareness. The first chapter includes the brief introduction of linguistic, especially socio-linguistic aspects of the subject of present research, presented from the Japanese perspective. The Japanese concept of wakamono kotoba is described here as a specific sociolect, or in other words, a conglomerate of sociolects determined by such factors as age, interests, affiliation or fashion. In the second chapter, the following communicative strategies are analyzed in order to present the major directions of the Japanese youth perception and creativity: contractions and abbreviations, hybrids, ambiguous expressions, periphrastic expressions, adverbs of emphasis, the special use of suffixes, innovative honorific strategies, loanwords and Japanese words made of English morphemes. The last chapter includes the outcomes of the analysis of socio-linguistic fieldwork conducted from 2013 to 2015 in selected Japanese academic institutions. In this part the cultural and sociological background, as well as social attributes that determine communicative behaviors of the Japanese were presented. The results of the fieldwork were also confronted with such aspects of linguistic analysis as normative evaluations of speech trends, linguistic politeness, ambiguity and language awareness. In this paper, Japanese youth sociolect is introduced primarily as a consequence of auto-creation of Japanese youth generation, which, by their nature, is creative, individualistic and confrontational. The exemplification of their attitude is a tendency to gradually drift apart from traditional models of gender, social behaviors, professional and family life in Japan.