Metabolic syndrome in children – review paper

W pracy przedstawiono problem zespołu metabolicznego u dzieci na podstawie przeglądu bieżącego piśmiennictwa. Zespół metaboliczny, którego składowymi są upośledzenie tolerancji glukozy, otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe bywa trudny do rozpoznania u dzieci ze względu na brak ujednoliconej definicji i wiele kryteriów będących podstawą rozpoznania medycznego. Choroba ta jest już rozpowszechniona na skalę światową i coraz więcej mówi się o jej epidemii. Towarzyszą jej powikłania endokrynologiczne, sercowo-naczyniowe, pulmonologiczne, gastroenterologiczne, onkologiczne, immunologiczne, nerkowe, skórne, psychospołeczne oraz ze strony narządu ruchu. Wiele czynników żywieniowych wpływa współcześnie na stan zdrowia dzieci i ich rozwój. Do negatywnych czynników żywieniowych zalicza się przede wszystkim spożywanie w nadmiarze fruktozy, który jest jedną z głównych przyczyn otyłości prostej. Brak równowagi między energią dostarczoną z pożywieniem a zużywaną przez ustrój człowieka sprawia, że choroba w postaci ZM jest najczęstszym zaburzeniem rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży. Otyłość wtórna związana jest ze schorzeniami endokrynologicznymi, wadami genetycznymi, chorobami układu nerwowego bądź jest następstwem leczenia przewlekłego. Aby ocenić stan odżywienia podczas wzrostu dzieci oraz młodzieży do 18 roku życia stosowane są specjalne tablice i siatki centylowe, w których uwzględnia się płeć, wiek oraz wagowe i wzrostowe normy danej populacji lub obszaru geograficznego. Otyłość ciągnie za sobą wiele wczesnych i późnych powikłań, dlatego ważne jest wprowadzenie do codziennej praktyki skutecznych metod jej leczenia. Nadciśnienie tętnicze pierwotne jest jednym z kryteriów rozpoznania zespołu metabolicznego, a typowym fenotypem tego rodzaju nadciśnienia jest nadwaga bądź otyłość, więc osoby borykające się z problemem nadciśnienia, w tym – przede wszystkim otyłe i/lub z nadwagą dzieci stanowią szczególną grupę ryzyka wystąpienia u nich ZM. Rozpoznając pierwotne nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży u ponad 40% wykrywa się cechy subklinicznego uszkodzenia tętnic i/lub przerost lewej komory serca. Leczenie niefarmakologiczne dzieci z nadciśnieniem tętniczym powinno poprzedzić leczenie farmakologiczne, jak i również mu dalej towarzyszyć, bowiem końcowy efekt zależy w znacznej mierze od redukcji masy ciała i wzrostu aktywności ruchowej młodych pacjentów. Hiperlipidemie, które są zaburzeniami przemiany lipidowej występujące w wielu postaciach są wykrywane przez specjalistów i poddawane terapii, która zaczyna się od specjalnej diety, jednak nie u wszystkich pacjentów jest ona wystarczająca. Cele terapii sprowadzają się do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i glicerydów a podwyższenia stężenia cholesterolu HDL. Cechy ZM, takie jak otyłość, hiperlipidemia, insulinooporność, hiperglikemia oraz nadciśnienie są głównymi czynnikami ryzyka chorób sercowo–naczyniowych, które występują także u dzieci z wybranymi zespołami genetycznymi. Są to między innymi zespoły: Cohen, Alstrom, Bardet-Biedl, Prader-Willi czy wrodzona uogólniona lipodystrofia. W diecie osoby otyłej i chorej na ZM trzeba zwiększyć wapń, co najmniej do poziomu 30 mg/kg n.m.c./dobę. Spożycie go wraz z dietą ograniczającą tłuszcze, przy odpowiedniej podaży energii i optymalnej proporcji makroskładników jak i zwiększona aktywność fizyczna - mogą przynieść pożądany efekt w postaci spadku masy ciała oraz poprawy stanu zdrowia. Obniżenie masy ciała u dorosłych jak również u dzieci wpływa na poprawę wielu parametrów metabolicznych. Profilaktyka ZM poprzez prawidłowe żywienie powinna rozpocząć się już u kobiet planujących ciążę jak i u kobiet w ciąży. Następnie powinno propagować się karmienie piersią oraz zapobieganie nadmiernemu żywieniu już od najmłodszych lat życia dziecka. Jak wiadomo, czynniki społeczno–kulturowe sprzyjają otyłości, a jej leczenie nie będzie skuteczne bez wprowadzenia zmian w środowisku otaczającym nas na co dzień

The paper presents the problem of metabolic syndrome (MS) in children based upon review of the current literature. Metabolic syndrome describes a cluster of cardiovascular risk factors that have been shown to predict the development of cardiovascular disease and type 2 diabetes. It consists of impaired glucose tolerance, obesity, hypertension and lipid disorders, respectively. All the above can be difficult to diagnose in children because no uniform definition and coherent criteria, which are the basis of medical diagnosis, are clearly defined. This disease becomes world widespread recently, and medical community points out the epidemic nature and rapidly growing both prevalence and incidence of MS in childhood and adolescence. Associated complications to MS are endocrine, cardiovascular, pulmonary, gastrointestinal, oncological, immune, kidney, skin, psychosocial and from the locomotion system. Many dietary factors have influence on the state of health of children and their development today. Negative impact of nutritional factors are mainly related to excesses amounts of ingested fructose, which is considered as one of the major causes of obesity flies. The oversupply of energy from food and consumed by children leads to MS and has negative impact on growth and development. Secondary obesity is associated with endocrine disorders, genetic defects, diseases of the nervous system, or may be a consequence of chronic treatment. To assess the nutritional status during the growth period of children and adolescents up to 18 years of age some tools have proven value. Among them, the weight and height percentile charts, which take into account sex, geographical location and acceleration processes are recommended. Obesity has many early and late complications, so it is important to introduce to daily medical practice the effective methods of its prevention and treatment. Essential or primary hypertension (HT) remains one of the criteria to establish the diagnosis of MS and the typical phenotype of this type of hypertension are in children overweight or obesity. Overweight and/or obese children are at special risk group to develop HT. Recognizing the primary hypertension in children and adolescents in more than 40% cases with MS switches our attention to secondary organ involvement, known as subclinical damage to the arteries and/or left ventricular hypertrophy. Non-pharmacological treatment of HT should precede pharmacological treatment, but one must remember that the final result depends largely on weight reduction and increased physical activity of young and youth patients. Hyperlipidemias, which are disorders of lipid metabolism that occur in many forms are detected by pediatricians and pediatric endocrinologists. Routine therapy begins with a special diet, but not in all patients this is sufficient. Goals for hypolipidemic therapy are to lower the levels of total cholesterol, LDL cholesterol and triglycerides and to increase HDL cholesterol, respectively. Typical features of MS, such as obesity, insulin resistance and hypertension are major risk factors for cardiovascular diseases also occur in children with some genetic syndromes, like for example, Cohen’s, Alstrom’s, Bardet-Biedl’s and Prader-Willi’s syndrome or congenital generalized lipodystrophy. The diet recommended for obese children accompanied by MS should contain the increased amounts of calcium, at least to the level of 30 mg/ kilogram of predicted body weight per day. Further restrictions include fat, glucose and fructose and adequate supply of energy and optimal ratio of macronutrients. The above must be followed by increased physical activity. Both diet and motion can produce the desired effect in terms of weight loss, improvement of glucose tolerance, decrease of blood pressure and improvement of health. Weight loss in adults and children improves many metabolic parameters.