Wolność to termin niedający się zdefiniować w sposób stanowczy i zamknięty. Wolność oraz jej przejawy i formy to przedmiot, jak mogłoby się wydawać, odwiecznej i niekończącej się refleksji oraz ożywionej debaty, tak wśród zwyczajnych obywateli, jak i badaczy historycznych czy społecznych. Prawdopodobnie jest to spowodowane stosunkową względnością wizji wolności zmieniającej się w zależności od momentu historycznego, opcji politycznych czy dojrzałości społecznej, między innymi.W podstawowych encyklopedycznych i słownikowych najbardziej ogólnych definicjach wolności powtarzającymi się elementami, na które kładzie się nacisk są: brak osobistego zniewolenia (w postaci niewolnictwa, więzienia, przymusowej pracy czy sytuacji porwania), brak ograniczeń ze strony aparatu państwowego (a więc między innymi wolność zgromadzeń czy wolność słowa). Wolność to również możliwość swobodnego funkcjonowania bez ograniczeń ze strony innych osób, organów czy instytucji (takich jak na przykład: pracodawca, rodzina), a także zasad czy zwyczajów społecznych i warunków naturalnych.Filozofia ujmuje definicję wolności w istotnie mniej praktycznym, a bardziej metafizycznym kontekście. Dyskurs filozoficzny uzależnia zaistnienie wolności od istnienia podmiotu decyzyjnego (różnego w zależności od koncepcji i nurtu filozoficznego). W kontekście politycznym wolność rozumiana jest zwykle dwojako – jako wolność pozytywna („wolność do” podejmowania niezależnych decyzji, zachowań) i wolność negatywna („wolność od” represji, terroru, głodu).Historyczne spojrzenie na dzieje debaty społecznej i politycznej na temat możliwości (czy niemożliwości), a także sposobów definiowania pojęcia wolności to temat tak bogaty jak i niewyczerpany, problem wielowymiarowy i wieloaspektowy. Jednak w niniejszej pracy pragnę przedstawić i zanalizować zjawisko wyjątkowego postrzegania wolności, ze szczególnym naciskiem na wolność słowa, podejście ukształtowane przez specyficzne warunki historyczne i społeczne państwa i wyspy położonej na Morzu Karaibskim.W tym celu prześledziłam okoliczności historyczne, które ukształtowały kubański system wartości i wolności obywatelskich – od dojścia do władzy Gerardo Machado, przez rządy Fulgencio Batisty, rewolucję kubańską, by skupić się na roli narodowo - socjalistycznej rewolucji Fidela Castro w nadawaniu kształtu kubańskiemu państwu socjalistycznemu. Wreszcie przyjrzałam się szczegółowo współczesnej sytuacji państwa kubańskiego w kontekście wolności obywatelskich z naciskiem na wolność słowa (w literaturze, w prasie, w sztuce i w internecie). Dla osiągnięcia celu niniejszego opracowania, a więc zobrazowania skali problemu jakim jest przestrzeganie praw człowieka na Kubie, w tym prawa do wolności myśli, słowa, zgromadzeń, postanowiłam posłużyć się współczesnymi przykładami działalności konkretnych postaci – przedstawicieli kubańskich elit intelektualnych i artystycznych, czy instytucji stojących w opozycji do socjalistycznego reżimu i ich sposobów „walki” z cenzurą i aparatem represyjnym braci Castro. Analizę konkretnych przykładów konfrontacji cenzurowanych z cenzurującymi poprzedza teoretyczny wstęp zarysowujący rozwój idei wolności w perspektywie historycznej, dzieje cenzury w dziejach człowieka w kontekście ogólnym - globalnym, a także krótki zarys historyczny instytucji cenzury na Kubie.Dla dopełnienia przedstawianego obrazu postawy elit kubańskich wobec cenzury, praca została uzupełniona o wnioski z przeanalizowanych przez badaczy z Centrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego wypowiedzi zwykłych przedstawicieli narodu kubańskiego na temat jakości życia, poziomu wolności obywatelskich i zakresu możliwości jakie daje życie na Kubie pod panowaniem braci Castro.

Freedom seems a term really difficult to define in a explicit way. Freedom, its manifestations and forms are the subject of the eternal and endless reflections and lively debate, both among ordinary citizens and the social or historical researchers. This is probably due to the certain relativity of the vision of freedom that may change depending on the historical moment, political views or social maturity, among others.Encyclopedia's and dictionaries' most general definitions of freedom tend to put emphasis on elements such as: lack of personal enslavement (in the form of slavery, imprisonment, forced labor or beeing kidnapped), no limitations on the part of the state apparatus (and thus, inter alia, freedom of assembly or freedom of speech). Freedom means also the possibility to operate freely without any restrictions from other people, authorities and institutions (such as, for example: employer, family), as well as principles or social customs and natural conditions.Philosophy understands the definition of freedom in significantly less practical and more metaphysical context. Philosophical discourse takes the existence of freedom as depending on the existence of the decision-making entity (which may differ depending on the concept or philosophical strem).In the political context freedom is generally understood in two ways - as a positive freedom ("freedom to" make independent decisions, behaviors) and negative freedom ("freedom from" repression, terror, hunger).Historical look at the history of social and political debate about the possibility (or impossibility) of defining freedom, as well as the many ways of defining the concept of freedom is a really rich, inexhaustible, multi-dimensional and multi-faceted issue. However, in this paper I wish to present and analyze a phenomenon of the unique perception of freedom, with special emphasis on freedom of speech, approach shaped by the specific historical and social conditions of the state and an island in the Caribbean Sea.For this purpose, I have traced the historical circumstances that shaped Cuban system of values ​and civil liberties – beginning with coming to power Gerardo Machado, through Fulgencio Batista's government, the Cuban national and social revolution of Fidel Castro and its role in shaping the socialist Cuban state. Finally, I examined in detail the contemporary situation of the Cuban state in the context of civil liberties with an emphasis on freedom of speech (in literature, in the press, in art and in the internet).To achieve the objective of this study, and thus illustrate the scale of the problem which is the observance of human rights in Cuba (including the right to freedom of thought, expression, assembly) I decided to use a contemporary examples of activity of specific representatives of the Cuban intellectual and artistic elites so as some of the opposition's institutions and their ways to "fight" with the censorship and repressive politics of the Castro brothers. The analysis of specific examples of confrontation of the censored with the censors is preceded by a theoretical introduction outlining the development of the idea of ​​freedom in a historical perspective, the history of censorship in a global context as well as a brief history of censorship institutions in Cuba.To complete the presented image of the attitude of the Cubans against censorship, the study was completed with the conclusions of the researchers from the Center for Latin American Studies at Warsaw University who realized a survey among usual representatives of the Cuban people asking about the quality of life, level of civil liberties and the scope of the opportunities offered in Cuba under the rule of the Castro brothers.